Ashwagandha - korzeń witanii ospałej - cięty

Ashwagandha - korzeń witanii ospałej
(Withania somnifera radix)

ang. ashwagandha, Indian ginseng;
hiszp. ashwagandha, ginseng indio;
niem. Schlafbeere, Ashwagandha;
fran. ashwagandha
ros. ашваганда;


Ashwagandha (po polsku aszwaganda) to nazwa kłącza witanii ospałej, od tysięcy lat stosowanego w tradycyjnej medycynie Indii, Izraela, Pakistanu, Afganistanu, Bangladeszu i Sri Lanki. Ayurweda uważa ashwagandhę za jeden z najskuteczniejszych adaptogenów, tzn. naturalnych środków wzmacniających odporność organizmu, znoszących znużenie i pomagających w stanach ogólnego wyczerpania, a zarazem uodparniających na stres. Stosowano ją również tradycyjnie do leczenia gruźlicy, przewlekłych przeziębień, artretyzmu oraz w zaburzeniach miesiączkowania. Współcześnie, ze względu na swoje właściwości powszechnie porównywana jest do chińskiego żeń-szenia, którego jest zamiennikiem (stąd zawdzięcza swą drugą nazwę: żeńszenia indyjskiego).

   Co to jest ashwagandha? Opis rośliny – informacje ogólne

Witania ospała to roślina z rodziny psiankowatych w stanie naturalnym występująca w tropikalnych, gorących rejonach Środkowej i Południowej Azji oraz Bliskiego Wschodu. Dorasta do wysokości 150 cm i z wyglądu przypomina niewielki krzew o lekko wydłużonych, matowych liściach. Jej zielonkawe kwiaty kształtem przypominają dzwonki, zaś jadalne, ciemnopomarańczowe lub brązowe owoce (jagody), nawet dojrzałe, zamknięte są w kwiatowym kielichu (podobnie jak owoce miechunki peruwiańskiej - Physalis peruviana). Tradycyjnie ajurweda wykorzystywała wszystkie części rośliny, w tym kwiaty (działanie moczopędne), liście (obniżające gorączkę), owoce (na owrzodzenia i bakteryjne zapalenia skóry), a nawet nasiona (do walki z pasożytami wewnętrznymi), lecz w Europie największą popularność zyskały kłącza i korzenie żeń-szenia. Ashwagandha należy do roślin blisko spokrewnionych z dobrze znanymi nam pomidorami czy papryką, a jej uprawa możliwa jest również w polskich warunkach klimatycznych, choć wymaga ochrony przed mrozem.

   Surowiec zielarski

korzeń witanii (radix withaniae) 100%

Skład

Korzenie witanii zawierają alkaloidy (głównie nikotynowe): anaferynę, anahigrynę, witaninę, somniferynę i tropinę; ponadto fitosterole (beta-sitosterol), witanolidy A-Y (laktony steroidowe), kumaryny (skopoletynę), fenolokwasy i sitoindozyd. Z powyższej grupy do związków szczególnie aktywnych farmakologicznie zaliczane są witanolidy o działaniu antyrakowym, cytostatycznym i uspokajającym.

Właściwości

Świeżo zebrany korzeń żeńszenia indyjskiego wyróżnia się bardzo przykrym zapachem (ashwagandha w sanskrycie oznacza dosłownie „koński smród”), lecz suszony traci nieprzyjemny aromat. Ma jasną, kremowo-żółtą barwę.

   Działanie

Substancje zawarte w korzeniu ashwagandhy silnie wpływają funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Z jednej strony zmniejszają wrażliwość na bodźce stresowe, dzięki czemu wyciągi z indyjskiego żeń-szenia uspokajają i koją nerwy, zaś z drugiej strony – pobudzają działanie receptorów serotoninowych, dzięki czemu poprawiają pamięć, ułatwiają koncentrację, przyspieszają uczenie się i przywracają ogólną sprawność intelektualną. Preparaty na bazie ashwagandhy łagodzą stany lękowe i epizody depresyjne, pomagają odzyskać dobry nastrój i pozytywne samopoczucie psychiczne. Pobudzają siły witalne i naturalną odporność organizmu, działają przeciwzapalnie, łagodnie przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Jak wskazują badania kliniczne, surowiec ogrywa ważną rolę w ochronie organizmu przed rozwojem chorób nowotworowych i autoimmunologicznych, neutralizuje wolne rodniki i tym samym spowalnia procesy starzenia. Korzystnie wpływa na libido u obu płci. Pobudza produkcję plemników i polepsza ogólną jakość nasienia, dzięki czemu sprzyja rozrodczości. Jednocześnie, ze względu na wysokie stężenie żelaza, przyspiesza procesy krwiotwórcze i zwiększa wrażliwość na insulinę, wywierając kojący wpływ na trzustkę. Wyciągi z żeń-szenia uznawane są za skuteczny środek chroniący wątrobę przed toksynami (w szczególności działaniem metali ciężkich), a układ pokarmowy - przed rozwojem choroby wrzodowej. Ponadto badania kliniczne potwierdziły korzystny wpływ ashwagandhy na proces uwapnienia kości oraz jej właściwości aktywujące funkcjonowanie tarczycy. Co więcej, preparaty z ashwagandhy przyspieszają rozrost masy mięśniowej u sportowców oraz poprawiają ogólną wydolność tlenową i siłową organizmu.

   Zastosowanie

Ashwagandhal w ziołolecznictwie

Na stres i zmęczenie

Regularne spożywanie ashwagandhy zaleca jest przede wszystkim osobom narażonym na permanentny stres, poddanym stałej presji psychicznej oraz funkcjonującym w stanie ciągłego napięcia nerwowego. Jak wskazują prowadzone badania, wyciągi z żeń-szenia działają uspokajająco, uodparniają organizm na negatywne bodźce płynące z otoczenia oraz pomagają w utrzymaniu dobrego samopoczucia i równowagi emocjonalnej. Pomagają obniżyć poziom kortyzolu we krwi. Okazują się skutecznym środkiem wyciszającym, obniżającym ciśnienie i tonizującym skołatane nerwy. Uznawane są za pomocne w leczeniu zaburzeń snu.

Na koncentrację

Substancje zawarte w ashwagandzie pomagają opanować depresję, zmniejszyć poczucie niepokoju oraz zebrać rozproszone myśli. Poprawiają procesy poznawcze i ułatwiają przyswajanie nowych informacji, okazując się pomocne dla uczniów i studentów. Ponadto wciągi z żeń-szenia indyjskiego aktywują mechanizm tworzenia nowych komórek i połączeń nerwowych, dzięki czemu wzrasta zdolność koncentracji, a procesy pamięciowe ulegają poprawie. Może mieć to szczególne znaczenie dla osób starszych cierpiących na choroby degeneracyjne mózgu, gdyż pozwala spowolnić ich rozwój i złagodzić objawy, m.in. w chorobie Alzheimera, chorobie Parkinsona, demencji, otępieniu, itp.

Na tarczycę

Substancje czynne obecne w ashwagandzie pobudzają działanie tarczycy i naturalne wydzielanie hormonów tarczycowych, dlatego regularne przyjmowanie surowca zaleca się osobom cierpiącym na niedoczynność tego narządu. Wyciągi z korzenia żeńszenia indyjskiego przyczyniają się do obniżenia poziomu TSH we krwi, co pomaga w uregulowaniu całej gospodarki hormonalnej organizmu oraz złagodzeniu typowych objawów niedoczynności . Z tego powodu uznaje się je wspomagające odchudzanie.

Na nowotwory

Witanolidy zawarte w aszwagandzie wykazują właściwości przeciwnowotworowe. Działają podobnie do leków cytostatycznych wykorzystywanych w konwencjonalnej chemioterapii – aktywują śmierć komórek rakowych bądź hamują ich namnażanie się. Równocześnie wspomagają naturalne siły obronne organizmu, nasilając fagocytozę i naturalną aktywność makrofagów i limfocytów T. Ponadto chronią organizm, a w szczególności komórki nerwowe mózgu, przed destrukcyjnym wpływem wolnych rodników i działają ogólnie przeciwzapalnie. Hamują procesy starzenia się zmniejszając jednocześnie ryzyko wystąpienia zmian mutagennych mogących prowadzić do rozwoju nowotworów. U osób poddawanych terapii onkologicznej poprawiają samopoczucie psychiczne i fizyczne.

Dla sportowców

Jak wykazały badania prowadzone wśród osób czynnie uprawiających sport, regularne spożywanie ashwagandhy przyczynia się do osiągania lepszych wyników w rywalizacji. Aktywuje szybszy przyrost masy mięśniowej (muskulatury) oraz osiągnięcie wyższej siły maksymalnej, zwiększa wydolność sercowo-naczyniową, a jednocześnie umożliwia lepszą obronę przed stresem związanym np. ze startem w zawodach. Ponadto, ze względu na poprawę koncentracji na treningach, umożliwia szybsze wyuczenie i wyćwiczenie pożądanych odruchów.

Dla dzieci

Wyciągi z ashwagandhy w odpowiednio zmniejszonych dawkach mogą być przyjmowane przez dzieci narażonych na stres i cierpiących na nerwicę. Pomagają im szybciej zaadoptować się do zmian zachodzących w najbliższym otoczeniu (np. związanych ze zmianą szkoły, sytuacją rodzinną, etc.), opanować stany lękowe (np. w przypadku nerwicy szkolnej), przełamać strach i wrodzoną nieśmiałość, a co za tym idzie, swobodniej nawiązywać i łatwiej utrzymywać kontakty z rówieśnikami.

Dla kobiet i mężczyzn

Witanolidy obecne w korzeniu ashwagandhy podwyższają poziom testosteronu u mężczyzn. Korzystnie oddziałują na potencję i libido – według zaleceń medycyny ajurwedyjskiej stanowią skuteczny afrodyzjak dla obu płci. Jednocześnie poprawiają jakość męskiego nasienia, zwiększając ilość żywych plemników i poziom ich ruchliwości. Z kolei u kobiet pomagają uregulować przemianę materii, łagodzą objawy menopauzy (w szczególności dolegliwości ze strony układu nerwowego) i przeciwdziałają wypłukiwaniu wapnia z kości, co zmniejsza ryzyko osteoporozy.

   Przeciwwskazania

Ashwagandhy nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią. Spożywanie wyciągów z korzeni żeńszenia indyjskiego nie jest zalecane u osób, które przyjmują leki przeciwpadaczkowe, a także środki znieczulające. W okresie stosowania nie należy spożywać alkoholu oraz stosować leków nasennych, uspokajających czy przeciwlękowych, w szczególności zawierających barbiturany. Należy przestrzegać zalecanych dawek. W przypadku przedawkowania może powodować mdłości, wymioty i biegunkę - wówczas należy natychmiast odstawić surowiec i zasięgnąć porady lekarza.

Interakcje - działania niepożądane - skutki uboczne

Ashwagandha może powodować nadczynność tarczycy, dlatego osoby z chorobami tego narządu, cierpiące na chorobę Hashimoto lub stosujące hormony tarczycowe przed rozpoczęciem zażywania wyciągów z korzeni ashwagandhy powinny zasięgnąć porady lekarza. Długotrwałe przyjmowanie preparatów z witanii ospałej może wywoływać skutki uboczne w postaci pieczenia lub swędzenia skóry, jak również nasilać ewentualne skłonności do przebarwień skóry.

   Sposób przechowywania

Zaleca się przechowywanie surowca w przewiewnej, papierowej torebce lub szklanym naczyniu, w miejscu zacienionym, suchym, wolnym od obcych zapachów oraz niedostępnym dla dzieci.

   Dawkowanie i przykładowe sposoby użycia

ZW celu osiągnięcia zauważalnych celów terapeutycznych, ashwagandhę zaleca się stosować długofalowo, przy czym pierwsze efekty jej działania pojawiają się po około 4-6 tygodniach stosowania. Ashwagandha nie powoduje uzależnienia i nie wymaga stopniowego zwiększania dawek dla utrzymania zamierzonego rezultatu.

Napar z korzenia ashwagandhy

2 łyżeczki ciętego korzenia ashwagandhy zalać 200 ml wrzącej wody. Pozostawić do zaparzenia na 10 minut. Odcedzić. Wypić w ciągu dnia w podziale na trzy porcje jako środek wzmacniający, redukujący stres i korzystnie wpływający na zdolności poznawcze.

Sproszkowany korzeń żeń-szenia

Korzeń ashwagandhy zmielić do postaci proszku. Przyjmować do 7 g dziennie (1 łyżeczka do herbaty) dodając do jogurtu, kefiru, ulubionego koktajlu owocowego, etc.

Nalewka z ashwagandhy

1 część rozdrobnionych korzeni żeń-szenia indyjskiego zalać 5 częściami alkoholu (40-60%). Odstawić do maceracji na 14 dni. Po upływie dwóch tygodni przefiltrować, zlać do butelki. Spożywać 3 razy dziennie po 3 ml (pół łyżeczki od herbaty).

   Mieszanki ziołowe z aszwagandą

Nalewka na depresję

25 g ashwagandhy, 25 g ziela dziurawca, 25 g liścia melisy i 25 g korzenia traganka zalać 1 litrem alkoholu (40-60%). Odstawić do maceracji na 14 dni. Po upływie dwóch tygodni przefiltrować, zlać do butelki. Zażywać 3 razy dziennie po pół łyżeczki w stanach obniżonej odporności psychicznej i fizycznej, przy depresji, nerwicy lub bezsenności na tle nerwowym.

Nalewka na poprawę potencji i libido

50 g ashwagandhy, 25 g słomy owsianej, 25 g liści malin zalać 1 litrem alkoholu (40-60%). Odstawić do maceracji na 14 dni. Po upływie dwóch tygodni przefiltrować, zlać do butelki. Zażywać 2 razy dziennie po pół łyżeczki dla poprawy potencji i jakości nasienia (u mężczyzn) oraz dla zwiększenia libido (u kobiet).