CHRZAN POSPOLITY suszony w płatkach
(Armoracia rusticana)
ang. horseradish;
hiszp. rábano picante, rábano rusticano;
niem. Meerrettich, Kren;
fran. raifort;
ros. Хрен обыкнове́нный, Хрен дереве́нский;
Chrzan pospolity to okazała bylina zaliczana do rodziny kapustowatych. Występuje na terenie całej Europy - jako typowa roślina ruderalna porasta przydroża, rowy i wilgotne zarośla, a wśród pozostałej flory wyróżnia bardzo dużymi liśćmi, których długość może przekraczać nawet 1 m. Dobroczynne, prozdrowotne właściwości chrzanu znane były już w średniowieczu, a obecnie uprawia się go jako przyprawę chętnie wykorzystywaną jako aromatyczny dodatek do mięs, warzyw i sera oraz takich produktów jak musztarda czy majonez.
SUROWIEC: korzeń chrzanu (radix armoraciae)
Liść chrzanu - (folium armoraciae)
Chrzan zawiera glukozynolaty, flawonoidy, kumaryny, kwasy fenolowe i enzymy oraz duże ilości witamin (m.in. prowitamina A, witaminy z grupy B, witamina C i E) oraz soli mineralnych (m.in. siarkę, jod, żelazo, wapń, magnez, potas i fosfor). Surowiec obfituje w olejek gorczyczny o ostrym, duszącym zapachu odpowiedzialnym za charakterystyczny, drażniący aromat całej rośliny.
DZIAŁANIE
Od kilkuset lat znane są grzybo- i bakteriobójcze właściwości chrzanu, którego siłę działania porównać można do niektórych antybiotyków (zawdzięcza je fitoncydom oraz zawartości fenyloetylu - alkoholu, który w powiązaniu z glikozydami siarkowymi skutecznie zwalcza wybrane drobnoustroje. Ponadto surowiec pobudza wydzielanie soków trawiennych, działa rozgrzewająco i przeciwreumatycznie. Łagodzi nerwobóle oraz bóle mięśni i stawów, jak również wybiela przebarwienia skóry.
ZASTOSOWANIE W GASTRONOMII
W kuchni korzeni chrzanu używa się do przyprawiania mięs, ryb, buraków ćwikłowych, ogórków kiszonych i białego sera. Wykorzystuje się go również jako dodatek niektórych musztard, kremów i majonezów.
ZASTOSOWANIE W ZIOŁOLECZNICTWIE
Ze względu na swoje właściwości chrzan zalecany jest we wszelkiego typu infekcjach skórnych i wewnętrznych (w szczególności układu oddechowego, trawiennego i moczowego) do walki ze szczepami bakterii odpornymi lub słabo reagującymi na tradycyjne, syntetyczne farmaceutyki (najlepiej w takich sytuacjach sprawdza się świeżo utarty korzeń). Okazuje się pomocny w leczeniu uciążliwego kaszlu i zapalenia górnych odcinków dróg oddechowych, a uwalniane olejki eteryczne działają kojąco na błony śluzowe łagodząc nawet chroniczny nieżyt nosa. Tarty korzeń chrzanu może być używany zewnętrznie do okładów w chorobach reumatycznych (m.in. gośćcu, do leczenia korzonków) i innych bólach spowodowanych dolegliwościami ze strony układu nerwowego. Przyjmowany profilaktycznie na wiosnę łagodzi skutki tzw. "przesilenia", działa ogólnie wzmacniająco na organizm i przywraca dobry nastrój.
PRZECIWWSKAZANIA
Choroby i zaburzenia pracy wątroby i dróg żółciowych. Absolutnym przeciwwskazaniem jest marskość tego organu. Może działać drażniąco na skórę.
SPOSÓB PRZECHOWYWANIA
Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.
PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA
Syrop
10 g utartego korzenia chrzanu wymieszać z pół szklanki przegotowanej i schłodzonej wody. Pozostawić do maceracji na 30 minut (pod przykryciem). Otrzymaną miksturę przecisnąć przez płótno, posłodzić miodem. Spożywać 3 razy dziennie po 1 łyżce stołowej (dzieci po 1 łyżeczce) w infekcjach gardła, płuc, kaszlu, katarze oraz innych infekcjach wewnętrznych.
Macerat z korzenia
10 g świeżego korzenia chrzanu zalać 1 szklanką jasnego piwa lub wina o temperaturze pokojowej. Odstawić na 6 godzin, przecedzić przez szmatkę. Pić po 3 łyżki dziennie jako środek dezynfekujący drogi moczowe, wzmagający diurezę, pomocny przy kamicy nerkowej i zapaleniach pęcherza.
Macerat z liści
2 łyżki posiekanych, świeżych liści chrzanu zalać 1 szklanką schłodzonej, przegotowanej wody. Odstawić na 6 godzin, przecedzić przez szmatkę. Pić 3 razy dziennie po 1 szklance jako środek wspomagający leczenie infekcji górnych dróg oddechowych oraz zaburzeń skórnych pochodzenia wewnętrznego (np. spowodowanych zburzeniami metabolicznymi, alergią, itp.).
Nalewka
10 dag świeżego, tartego korzenia chrzanu zalać 250 ml wódki (40%) i odstawić na tydzień w ciemne miejsce. Następnie odcedzić przez szmatkę, a otrzymaną nalewkę zlać do butelki. Stosować do nacierania bolących mięśni i stawów.
Do kąpieli leczniczych
150 g tartego korzenia chrzanu stosuje się tradycyjnie na pół wanny dość ciepłej wody. Kąpiel posiada właściwości rozgrzewające, łagodzące bóle reumatyczne i częściowo antyseptyczne.
Okłady
Świeży korzeń chrzanu drobno utrzeć, a następnie otrzymaną miazgę przyłożyć na skórę i obwinąć ceratką. Trzymać aż do odczucia silnego pieczenia i zarumienienia skóry (zazwyczaj ok. 1 minuty). Jeśli po oczyszczeniu skóry i wytarciu jej do sucha uczucie pieczenia utrzymuje się, posmarować wazeliną. Nie przedłużać okładu, ponieważ chrzan działa drażniąco na skórę i może powodować oparzenia, pojawienie się bąbli i wybroczyn.
Kategorie produktów
