CZĄBER OGRODOWY
(Satureja hortensis)
ang. summer savory;
hiszp. ajedrea de jardín;
niem. Sommer-Bohnenkraut, Gartenbohnenkraut;
fran. sarriette;
ros. Чабер садовый, Чабер душистый;
Cząber jest jednoroczną rośliną z rodziny jasnotowatych wywodzącą się z południowo-wschodniej Europy, chętnie uprawianą w przydomowych ogródkach jako popularna przyprawa kulinarna. W stanie dzikim porasta pola, przydroża i miedze, w szczególności miejsca, gdzie dominują gleby gliniaste o dużej zawartości wapnia. Kwitnie od lipca do października.
SUROWIEC: ziele cząbru (herba saturejae)
Zawiera do 1,5% olejku eterycznego (złożonego głównie z karwakrolu, cyneolu, kamfory i borneolu) decydującego o leczniczych właściwościach rośliny, ponadto kwasy trójterpenowe, flawonoidy, garbniki, żywice i śluzy. Najwięcej drogocennych substancji kumuluje się w listkach i wierzchołkach pędów tuż przed oraz tuż po rozpoczęciu kwitnienia.
DZIAŁANIE
Związki zwarte w cząbrze wyróżniają się silnym działaniem antybakteryjnym, przeciwgrzybowym i przeciwzapalnym. Cząber wspomaga leczenie chorób wywołanych przez pierwotniaki i pasożyty, odkaża układ pokarmowy i moczowy. Rozluźnia mięśnie gładkie (m.in. jelit) przeciwdziałając kolkom i regulując wypróżnienia. Poprawiając ukrwienie narządów jamy brzusznej sprawia wrażenie rozgrzewającego od środka. Ponadto posiada właściwości wykrztuśne, moczopędne i przeciwbólowe. Wspomaga wydzielanie żółci przeciwdziałając rozwojowi kamicy żółciowej.
ZASTOSOWANIE W GASTRONOMII
Ziele cząbru jest doskonałą przyprawą dla wszelkich potraw z roślin strączkowych, klasycznym dodatkiem do zupy fasolowej. Nadaje się także do przyprawiania niektórych sałatek, potraw z grzybów, ryb, królika, do wędlin, serów, marynat i pikli, wchodzi w skład licznych mieszanek przyprawowych (np. bułgarskiej czubricy). Stosowany jest do zalewy słodko - kwaśnej używanej podczas kwaszenia lub konserwowania ogórków lub groszku zielonego. Należy pamiętać, by dodawać go pod koniec gotowania, ponieważ poddany zbyt długiemu działaniu wysokiej temperatury - gorzknieje.
ZASTOSOWANIE W ZIOŁOLECZNICTWIE
Medycyna tradycyjna zaleca jego spożywanie przede wszystkim w długotrwałych biegunkach jako środek ściągający, odkażający układ trawienny i regulujący przemianę materii, zapobiegający wzdęciom i innym przypadłościom spowodowanym nadmierną fermentacją jelitową. Ponadto jako środek rozkurczowy i łagodnie przeciwbólowy w kolce żółciowej. Odświeża oddech i usuwa przykry zapach z ust spowodowany problemami z trawieniem. Cząber sprawdza się również jako środek wspomagający leczenie chorób układu oddechowego. Ułatwia odkrztuszanie flegmy i wzmacnia układ odpornościowy w walce z drobnoustrojami, przyspieszając powrót do zdrowia.
PRZECIWWSKAZANIA
Nie stwierdzono.
SPOSÓB PRZECHOWYWANIA
Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.
PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA
Napar
1 łyżeczkę rozdrobnionego cząbru ogrodowego zalać 1 szklanką wrzącej wody i odstawić do zaparzenia pod przykryciem na 15-20 minut. Pić 2-3 razy dziennie jako środek moczopędny, przeciwbiegunkowy, przeciwbakteryjny i odkażający od wewnątrz.
Intakt
1 część ziela wymieszać z 3 częściami alkoholu 40%. Odstawić na 2 tygodnie, wymieszać, przecedzić i zlać do butelki. Pić 1-3 razy dziennie po jednej łyżeczce rozcieńczonej w 100 ml wody jako kurację odtruwającą i pobudzającą działanie dróg żółciowych.
Nalewka
1 część ziela wymieszać z 3 częściami spirytusu (70%). Odstawić na 2 tygodnie, po czym wymieszać, przecedzić i zlać do butelki. Stosować zewnętrznie do nacierania ciała jako środek rozgrzewający, przeciwreumatyczny i przeciwpasożytniczy. Doskonale nadaje się do używania jako preparat odkażający do stóp.
Olej cząbrowy
Kilka gałązek świeżego cząbru włożyć do butelki i zalać świeżym olejem rzepakowym lub oliwą z oliwek. Spożywać po 1 łyżce dziennie na czczo w kamicy żółciowej, schorzeniach wątroby i dróg żółciowych oraz jako środek przeciwpasożytniczy.
Kategorie produktów
