DZIURAWIEC ZIELE
Opis
DZIURAWIEC ZWYCZAJNY
(Hypericum perforatum)
ang.St John's, Tipton's weed, rosin rose, goatweed, chase-devil, Klamath weed;
hiszp. hipérico, hipericón, corazoncillo, hierba de San Juan
niem. Echte Johanniskraut, Gewöhnliches Johanniskraut, Durchlöchertes Johanniskraut;
fran. millepertuis perforé ou millepertuis commun, millepertuis officinal
ros. Зверобо́й продыря́вленный, Зверобо́й обыкнове́нный
Dziurawiec zwyczajny, nazywany zielem świętojański, rutą polną lub arlikiem, to wieloletnia bylina występująca powszechnie na terenie całej Europy, północnej Afryki oraz Azji. Spotkać ją można na łąkach, miedzach, polach, w przydrożnych zaroślach i słonecznych trawnikach. Przyjmuje postać wysokiej (nawet do 1m wysokości), silnie rozgałęzionej u góry rośliny o zdrewniałej łodydze i licznych, drobnych, żółtych kwiatkach zebranych w baldachogrona. Do celów leczniczych wykorzystuje się górne części rośliny zbierane tuż przed i tuż po rozpoczęciu kwitnienia, które po wysuszeniu przechowywać należy w ciemnych i przewiewnych miejscach.
Dziurawiec zaliczany jest do grona ziół uniwersalnych, o bardzo szerokim spektrum działania znanym już w starożytnej Grecji i z powodzeniem stosowanym również przez dawnych Słowian. Według powszechnych opinii sprowadzał rozum, czynił ciało niewyczerpanym oraz chronił duszę przed zniewoleniem przez demony. Jego obecna nazwa wywodzi się wyraźnie widocznych gołym okiem porów w liściach, stanowiących zbiorniki wonnych olejków eterycznych, którym dziurawiec zawdzięcza swój całkiem przyjemny aromat.
SUROWIEC: ziele dziurawca (herba hyperici)
Zawiera flawonoidy (do 4%, w tym rutynę i kwercetynę), garbniki katechinowe (do 8%), hiperycynę (rodzaj czerwonego barwnika) i pseudohypericynę oraz olejki eteryczne i związki żywicowe, pektyny, kwasy wielofenolowe, fitosterole, witaminy A, C i sole mineralne. Ze względu na zawartość barwnika ziele wykazuje właściwości fotouczulające i może powodować nadwrażliwość organizmu na promieniowanie nadfioletowe.
DZIAŁANIE
Dziurawiec łagodzi zaburzenia snu, łagodzi objawy przemęczenia i zmniejsza bóle głowy. Wspiera również leczenie zaburzeń nerwowych na tle depresyjnym – polepsza nastrój, poprawia samopoczucie i samoocenę oraz zmniejsza niechęć do aktywności. Stosowany zewnętrznie działa odkażająco, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, a wewnętrznie – ściągająco na błony śluzowe i silnie żółciopędnie (stymuluję produkcję żółci oraz ułatwia jej przepływ przez drogi żółciowe). Jednocześnie zapobiega rozwojowi drobnych krwawień wewnętrznych i wzmaga diurezę, co ułatwia usuwanie toksycznych produktów przemiany materii w organizmie i zapobiega tworzeniu złogów w układzie moczowym.
ZASTOSOWANIE
Zażywanie przetworów z dziurawca zalecane jest przede wszystkim w lekkim osłabieniu wątroby, przestojach lub niedostatecznym wydzielaniu żółci, problemach trawiennych tym spowodowanych, przy podrażnieniu błon śluzowych żołądka i jelit oraz bolesnych skurczach wewnętrznych. Dziurawiec stosuje się w początkowych stadiach kamicy żółciowej i moczowej, przy niedostatecznym wydzielaniu moczu i w stanach wymagających szybkiego i skutecznego odtrucia organizmu. Ziele wykazuje korzystne działanie u osób chorych na depresję oraz cierpiących na chwilowe obniżenie nastroju (lub zaburzenia emocjonalne). Pomaga przywrócić równowagę nerwową i zmniejsza objawy stresu. U dzieci przeciwdziała nocnemu moczeniu i zaburzeniom snu. Wykorzystywany zewnętrznie zalecany jest jako środek odkażający na rany, płukanka do ust w zapaleniach dziąseł i gardła oraz tradycyjny lek ludowy na bielactwo.
PRZECIWWSKAZANIA
Nadwrażliwość na dziurawiec, ciężkie zaburzenia pracy wątroby, gorączka, przyjmowanie niektórych leków (m.in. indynaviru, warfaryny, cyklosporyn, doustnych leków antykoncepcyjnych, dekstrometorfanu, teofiliny, amitriptyliny, a także digoksyny. Z tego powodu przed rozpoczęciem kuracji dziurawcem należy zasięgnąć konsultacji lekarskiej. Ponadto, ze względu na brak odpowiednich badań w tym kierunku, fitoterapia tym ziołem nie jest zalecana kobietom w ciąży i matkom karmiącym piersią, nie powinna być również stosowana u dzieci poniżej 7 r.ż. Dziurawec może powodować uczulenie na słońce – nie należy stosować równocześnie korzystając z solarium lub przebywając przez dłuższy czas na słońcu.
Przyjmowanie dawek powyżej 6 g może powodować umiarkowanie nasilone objawy ze strony układu pokarmowego, nudności, niepokój ruchowy, bóle głowy lub reakcje uczuleniowe. Ziela dziurawca nie należy stosować po transplantacji organów lub przez osoby leczące się inhibitorami proteaz (leki przeciwwirusowe). Nie należy stosować z doustnymi środkami antykoncepcyjnymi, szczególnie zawierającymi dawki powyżej 50 µg estrogenu. Równoczesne stosowanie ziela dziurawca z niektórymi lekami przeciwkrzepliwymi, teofiliną lub digoksyną może prowadzić do obniżenia stężenia we krwi i spadku skuteczności podanych leków. Nie zaleca się również stosowania preparatów dziurawca łącznie ze środkami przeciwdepresyjnymi, które hamują wychwyt zwrotny serotoniny.
SPOSÓB PRZECHOWYWANIA
Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.
PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA
Napar
10 g ziela zalać 500 ml wrzącej wody i pozostawić pod przykryciem do zaparzenia przez 60 minut. Pić po 100-150 ml trzy razy dziennie przed jedzeniem na pobudzenie trawienia lub po jedzeniu jako środek rozkurczowy. W tym samym stężeniu napar używać można do przemywania podrażnionego naskórka w oparzeniach, wysypkach i świądzie.
Olej
25 g świeżych kwiatów wymieszać z 1 łyżeczką spirytusu spożywczego, po czym zalać 100 ml oleju roślinnego. Naczynie z olejem ogrzewać na parze przez 2-3 godziny, po czym schłodzić. Proces ogrzewania powtarzać raz na dobę przez kilka dni, aż płyn uzyska czerwoną barwę. Odcedzić i przelać do mniejszej butelki z ciemnego szkła. Przechowywać w lodówce. Używać do smarowania trudno gojących ran powłok skórnych takich jak oparzenia i owrzodzenia. Skuteczny również na bielactwo – wówczas nakładać wyłącznie na jasne placki na skórze. Spożywany wewnętrznie wykazuje właściwości przeciwdepresyjne.
Nalewka
100 g ziela dziurawca zalać 500 ml spirytusu 70%. Odstawić na tydzień. Po upływie 7 dni przecedzić i zlać do docelowej butelki. Pić 2 razy dziennie po 1 łyżeczce rozcieńczonej w pół szklance wody w problemach trawiennych, zastojach żółci, kamicy żółciowej, jako środek pobudzający pracę wątroby i działający osłonowo na ten organ. Wykazuje również korzystne działanie w zaburzeniach nastroju.
Mieszanki ziołowe
Na menopauzę
50 g ziela dziurawca wymieszać z 50 g liści ruty, 25 g kwiatów rumianku i 25 g kwiatów czarnej malwy. 1 łyżkę tak przygotowanej mieszanki zalać 250 ml wrzącej wody. Zaparzać pod przykryciem przez 15-20 minut. Odcedzić. Pić jako herbatkę uspokajającą przed snem dla zapobiegania nagłym uderzeniom gorąca do głowy.
Wątrobowa
50 g ziela dziurawca wymieszać z 25 g kwiatów robinii akacjowej, 25 g ziela krwawnika, 25 g ziela rzepiku pospolitego i 25 g liści mięty pieprzowej. 1 łyżkę stołową gotowej mieszanki zalać 300 ml wrzącej wody. Zaparzać pod przykryciem przez 1 godzinę, po czym odcedzić. Pić dwa razy dziennie po 150 ml, rano i wieczorem, przed jedzeniem jako środek pobudzający czynność wątroby, żółciopędny, ułatwiający trawienie i przeciwdziałający wzdęciom.
Dane techniczne
Nazwa polska | Dziurawiec zwyczajny |
Nazwa łacińska | hypericum perforatum |
Skład | 100% ziele dziurawca |
Rodzaj surowca | ziele |
Postać | cięte |
Frakcja | 0,5-1 cm |
Wskazania | depresja, bezsenność, bielactwo, choroby dróg żółciowych |
Do użytku | wewnętrznego i zewnętrznego |
Zbiór | z upraw konwencjonalnych / ze stanu naturalnego |
Miejsce pochodzenia | Podlasie |
Kraj pochodzenia | Polska |
Podmiot odpowiedzialny | Aromatika Adam Iwańczuk |