KOZIERADKA POSPOLITA mielona
(Trigonella foenum-graecum)
ang. fenugreek;
hiszp. alholva, fenogreco;
niem. Bockshornklee;
fran. Fenugrec, Trigonelle fenugrec;
ros. Па́житник сенно́й, па́житник гре́ческий, шамбала;
Kozieradka pospolita, inaczej nazywana lekarską, fenegryką, greckim sianem, koziorożnikiem lub bożą trawką, to roślina z rodziny bobowatych wywodzącą się z Azji z rejonu Kaukazu, a w stanie naturalnym występująca również na obszarze wschodniej Europy (Litwa, Łotwa, Ukraina, Mołdawia). Obecnie uprawiana na całym świecie ze względu na nasiona używane jako przyprawa kulinarna i do celów leczniczych. Najlepiej rośnie na glebach bogatych w wapń, jednak ponadto nie ma większych wymagań. Wyglądem przypomina koniczynę, a kształt jej owoców przywodzi na myśl rogi koziorożca. Po dojrzeniu kosi się ją i młóci dla otrzymania żółtych, romboidalnych nasion.
SUROWIEC: nasiona kozieradki (Semen Foenugraeci)
Nasiona kozieradki są pozyskiwane ze względu na dużą zawartość śluzu polisacharydowego (jego zawartość w niektórych przypadkach przekracza nawet 40%). Poza tym zawierają tłuszcze, saponiny steroidowe, białka roślinne, śladowe ilości olejków eterycznych, flawonoidy, cholina, lecytyna, witaminy PP, F, D i alkaloid trygonelina. Kozieradka ma gorzki i aromatyczny smak, przypominający trochę lubczyk i spalony cukier. Prażona traci swoją gorzkość i smakuje jak orzechy. Jest współodpowiedzialna za charakterystyczny aromat mieszanki curry.
DZIAŁANIE
Spożywane wewnętrznie, nasiona kozieradki poprawiają czynność układu trawiennego, przyspieszają przemianę materii i ułatwiają absorpcję składników odżywczych z pożywienia. Działają żółciopędnie i rozkurczowo na mięśnie gładkie, z których zbudowanych jest wiele narządów wewnętrznych, zapobiegają bolesnym skurczom jelit. U kobiet karmiących piersią wzmagają laktację. Jednocześnie przyspieszają wydzielanie moczu (detoksykują organizm) i mobilizują tkanki do rozrostu. Dzięki temu kozieradka wzmacnia organizm, zwiększa wydolność i przyczynia się do ogólnej poprawy odporności. W niektórych kulturach wschodnich zyskała miano afrodyzjaka. Stosowana zewnętrznie wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, odkażające i pobudzające procesy odnowy komórkowej, co znajduje przełożenie na przyspieszenie procesów gojenia.
ZASTOSOWANIE W GASTRONOMII
Kozieradkę dodaje się do curry i bengalskiej przyprawy panch phoron. Wzbogaca aromat dań orientalnych przyrządzanych z warzyw strączkowych oraz ryb, jak również baraniny i drobiu. Może być stosowana do przygotowania marynat o charakterze indyjskim. W Indiach i Afryce Północnej stosuje się ją jako składnik chleba i niektórych rodzajów sera. Najczęściej w postaci mielonej ze względu na duży stopień twardości ziaren. Bywa również używana jako dodatek aromatyzujący i barwiący do syntetycznych wyrobów żywnościowych (np. sztucznego syropu klonowego).
ZASTOSOWANIE W ZIOŁOLECZNICTWIE
Ze względu na zawartość śluzów nasiona kozieradki zalecane są w chorobie wrzodowej żołądka i stanach zapalnych błony śluzowej żołądka oraz przy zmniejszonym wchłanianiu pokarmów. Ponieważ ułatwiają rozrost tkanek, powinny być spożywane przez osoby silnie osłabione fizycznie, wychudzone, cierpiące na zanik masy mięśniowej i anemię. Wykazują także skuteczność w łagodzeniu dolegliwości kamicy żółciowej, kaszlu i przeziębieniu. Częściej wykorzystuje się je zewnętrznie do okładów, irygacji, a nawet lewatywy. Przykładane do trudnogojacych się, ropiejących ran skórnych, wrzodów, oparzeń, odleżyn i głębokich otarć naskórka przyspieszają procesy gojenia się i regeneracji tkanek. W formie maseczek do twarzy nawilżają cerę trądzikową i wrażliwą, zmniejszając obrzęki i redukując stany zapalne. Łagodzą świąd w chorobach o podłożu autoimmunologicznym (np. alergii).
PRZECIWWSKAZANIA
Ze względu na brak odpowiednich badań w tym kierunku nie są zalecane kobietom w ciąży. U matek karmiących piersią wzmagają laktację. Przyjmowane wewnętrznie w zalecanych dawkach nie wywołują efektów ubocznych, ale u niektórych osób mogą zmienić zapach potu i moczu nadając mu nieprzyjemny, ziołowy aromat.
SPOSÓB PRZECHOWYWANIA
Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.
PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA
Odwar
1 łyżkę mielonych nasion kozieradki zalać 200 ml ciepłej wody. Doprowadzić do wrzenia i gotować pod przykryciem przez 5 minut. Odstawić do zaparzenia pod przykryciem na pół godziny. Następnie odcedzić, pić 2 x dziennie po 1 szklance jako środek odżywczy i wzmacniający odporność. W chorobach gardła 4 x dziennie po 100 ml. Można wykorzystywać do przemywania ciała i irygacji.
Okład
100 g mielonej kozieradki rozprowadzić w niewielkiej ilości wody do uzyskania gęstej papki. Dodać 10 ml (2 łyżki) octu spożywczego 10%. Miksturę wymieszać, podgrzać do temperatury ciała, nałożyć na ściereczkę lub ręcznik i przykładać na chore miejsca. Stosuje się jako okład na ropiejące rany, wrzody, oparzenia i odleżyny.
Wyciąg wodno-alkoholowy
100 g mielonej kozieradki zalać 1 szklaną wrzącej wody. Odstawić do naciągnięcia pod przykryciem na 60 minut. Do schłodzonej mieszanki dodać 200 ml czystej wódki (40-60%), całość wymieszać i przelać do butelki. Odstawić na 3 dni. Odcedzić, dodać 200 ml płynnego miodu spadziowego. Dokładnie wymieszać. Pić kilka razy dziennie po 1 łyżce jako środek ogólnie wzmacniający, łagodzący skutki anemii i redukujący osłabienie mięśni.
Nalewka
150 g mielonych nasion kozieradki zalać 250 ml gorącego alkoholu (40-60%), zlać do butelki i macerować przez tydzień. Po tym czasie przefiltrować i zlać do docelowego naczynia. Pić 3 razy dziennie po 1 łyżce lub stosować jako środek odkażający do przemywania ciała.
Mieszanki ziołowe
Wzmacniająca
100 g mielonych nasion kozieradki wymieszać z 50 g nasion wiesiołka, 50 g korzenia mydlnicy, 50 g ziela rdestu ptasiego, 100 g lebiodki pospolitej (oregano), 100 g ziela lucerny i 50 g morszczynu. Zalać 600 ml ciepłego alkoholu 60%, po czym wymieszać, szczelnie zamknąć naczynie i odstawić do maceracji na 10 dni. Następnie odcedzić, dodać 500 ml płynnego miodu, wymieszać i zlać do butelki. Spożywać 2 razy dziennie po 3 łyżki dla poprawy odporności, uzyskania szybkiego przyrostu masy mięśniowej i ogólnej poprawy kondycji. Efekty będą lepsze przy jednoczesnym stosowaniu odżywek witaminowych i białkowych.
Kategorie produktów
