KOZŁEK LEKARSKI korzeń
(Valeriana officinalis)
ang. valerian;
hiszp. valeriana común, valeriana de las boticas;
niem. Echter Baldrian;
fran. Valériane des collines ou Valériane à petites feuilles;
ros. Валериа́налека́рственная, или Коша́чьятрава́;
Kozłek lekarski to w rzeczywistości grupa kilkunastu podgatunków wieloletnich roślin z rodziny kozłkowatych o bardzo zbliżonym do siebie wyglądzie i właściwościach. Występuje na terenie całej Eurazji za wyjątkiem stref skrajnego klimatu pustynnego i arktycznego, a współcześnie również w Ameryce Północnej. Najczęściej spotkać go można nad brzegami wód, podmokłych łąkach, torfowiskach i w wilgotnych lasach. Zdecydowanie preferuje miejsca dobrze nawodnione, choć zdarza mu się również porastać miejsca suche. W takich wypadkach najczęściej przyjmuje formę skarłowaciałą. W ziołolecznictwie wykorzystywane są podziemne części rośliny - kłącza i korzeń i charakterystycznym zapachu. Służą m.in. do produkcji kropli walerianowych, będących popularnym w Polsce środkiem uspokajającym i regulującym pracę serca.
SUROWIEC: korzeń kozłka (radix valerianae)
Kozłek lekarski zawiera olejki eteryczne, waltraty, alkaloidy, iridoidy, kwas walerenowy, kwasy organiczne, terpeny, trój terpeny oraz ester bornylowy kwasu izowalerianowego. Ostatnia z wymienionych substancji odpowiedzialna jest za specyficzny, przykry zapach podziemnych partii rośliny.
DZIAŁANIE
Kłącze i korzeń kozłka lekarskiego posiadają przede wszystkim działanie uspokajające i zmniejszające napięcie nerwowe. Redukuje stres i nadpobudliwość, wycisza, zdecydowanie łagodzi skutki nerwicy (również wegetatywnej, takiej jak palpitacje serca, uczucie ucisku w klatce piersiowej, napady paniki, etc.). Ułatwia koncentrację przy jednoczesnym ograniczeniu nadmiernego pobudzenia kory mózgowej. Redukuje różnego rodzaju lęki. Bywa stosowany jako środek ułatwiający zasypianie, jak również wspomagająco w leczeniu nadciśnienia tętniczego spowodowanego napięciem nerwowym. Ogranicza częstotliwość i siłę skurczów mięśni, zmniejszając charakterystyczne bóle ramion, barków i kręgosłupa spowodowane stresem i długotrwałym wysiłkiem, bywa pomocny jako środek przeciwbólowy podczas miesiączki i w zespole jelita wrażliwego.
ZASTOSOWANIE
Preparaty zawierające korzeń kozłka lekarskiego zalecane są w leczeniu zaburzeń neurowegetatywnych, jako środek uspokajający i rozluźniający w stanach zdenerwowania. Stosowane są przez osoby narażone na stres i nerwicę, cierpiące na zaburzenia koncentracji oraz bóle mięśniowe i narządów wewnętrznych będące efektem nadmiernego napięcia. Wykazują skuteczność w redukowaniu trudności w zasypianiu, bywają również stosowane w dolegliwościach w obrębie przewodu pokarmowego powstałych na tle skurczowym. W przeszłości wykorzystywano je również do zmniejszania siły i częstotliwości napadów padaczkowych. Obecnie korzeń kozłka lekarskiego może być wykorzystany wspomagająco do leczenia zaburzeń na tle lękowym oraz takich chorób jak depresja czy dusznica.
PRZECIWWSKAZANIA
Ze względu na brak odpowiednich badań tym kierunku nie są zalecane kobietom w ciąży i matkom karmiącym piersią. W razie przewlekłego stosowania dużych dawek mogą się pojawić bóle głowy, niepokój. Przy dłuższym stosowaniu (powyżej miesiąca) zaleca się dwutygodniowa przerwę.
SPOSÓB PRZECHOWYWANIA
Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.
PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA
Napar
1 łyżeczkę rozdrobnionego korzenia kozłka zalać 200 ml wrzącej wody. Pozostawić do zaparzenia pod przykryciem na 20 minut, odcedzić, schłodzić. Pić jako środek łagodnie uspokajający i na bezsenność, zmniejszający napięcie mięśni i rozkurczający jelita. Można stosować zewnętrznie do przemywania skóry jako preparat antyseptyczny.
Macerat
50 g korzenia kozłka lekarskiego rozdrobnić i zalać 200 ml chłodnej wody z dodatkiem 1 kieliszka (30 ml) spirytusu o mocy 70%. Pozostawić do maceracji na 4 godziny. Następnie przefiltrować. Pić po 50-100 ml dwa razy dziennie w stanach nadmiernej pobudliwości nerwowej.
Macerat
Pół szklanki świeżego ziela posiekać i zalać 400 ml wódki. Zamieszać, zamknąć butelkę i odstawić w ciemne miejsce do maceracji na 14 dni. Po tym czasie odfiltrować i przelać do docelowej butelki. Pić 3-4 razy dziennie po 10 ml (ok. 2 łyżki stołowe).
Nalewka na winie
50 g korzenia kozłka lekarskiego rozdrobnić i zalać 200 ml białego, wytrawnego wina. Pozostawić do maceracji na około 30 dni. Następnie przefiltrować, zlać do butelki. Pić po 10 kropli (najlepiej rano, na czczo) jako środek uspokajający w nerwicy.
Kategorie produktów
