MACIERZANKA ZIELE

To skuteczny środek regulujący zaburzenia trawienia, stosowany również w leczeniu schorzeń wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz popularny składnik nalewek ziołowych. Działa kojąco na zmysły, uśmierza kaszel, a stosowany zewnętrznie łagodzi stany zapalne skóry i towarzyszący im świąd.

Po roztarciu świeżego ziela dziurawca w uszkodzonych części rośliny wycieka czerwony sok, który pozostawia na skórze dłoni wyraźne przebarwienia. Według średniowiecznej legendy bylina wyrosła z krwi Jana Chrzciciela, dlatego w lokalnych społecznościach ludowych nazywa się ją zielem świętojańskim (tym bardziej, że zakwita około 24 czerwca).

Zaliczany jest do ziół uniwersalnych, o szczególnie szerokim zakresie zastosowania. Jak wskazują badania, jego prozdrowotne właściwości znane były i wykorzystywane już przez ludzi neandertalskich. Obecna łacińska nazwa rośliny wywodzi się od imienia greckiego bohatera, który, zgodnie z legendą, za pomocą krwawnika leczyć miał rany odniesione w walkach prowadzonych pod Troją.

Charakterystyczne kwiaty o białych płatkach otaczających intensywnie żółte, rurkowe pręciki to jeden z najstarszych znanych ludzkości surowców zielarskich, wykorzystywany, jak udowodniły badania, od setek tysięcy lat. Łagodny w smaku i o przyjemnym aromacie stanowi nieodzowny środek wspomagający w podrażnieniach układu pokarmowego i przy rozdrażnieniu nerwowym.

Starożytni Rzymianie uważali ją za roślinę magiczną. Mocne, esencjonalne i bardzo aromatyczne napary wykorzystywali do przemywania ran powstałych po ukąszeniach węży wierząc, że szałwia posiada moc neutralizacji toksyn. Miała również pomagać w zaburzeniach pamięci i wzroku, zaś w epoce średniowiecza stanowiła nieoceniony lek na biegunkę.

Bobrka trójlistkowego szukać należy nad wodą. Jest niezwykle efektowną byliną przybrzeżną, która rozrastając się poziomo wystaje około 20 cm ponad lustro wody. Białe kwiaty zapylane przez trzmiele otaczają charakterystyczne, potrójne listki, stanowiące ceniony surowiec leczniczy.  

Podziemne partie rośliny to niezwykle bogate źródło substancji odżywczych. Ze względu na gorzki smak już przez starożytnych uważane były za korzystnie działające na układ żółciowy i wątrobę. Zalecano je w stanach osłabienia organizmu i w problemach trawiennych. Używano też do pozyskiwania brązowo-karmazynowego barwnika.

Ostropest zaliczany jest do najskuteczniejszych ziołowych leków o działaniu ochronnym na miąższ wątroby. Substancje czynne wyizolowane z nasion tej rośliny wykorzystywane są do produkcji wielu medykamentów podlegających rejestracji farmaceutycznej. Bywają nieocenione w naprawie skutków zatruć i stanów zapalnych.

Jeszcze dwa stulecia temu ziele centurii używano do pobudzenia czynności trawiennych oraz jako jeden z głównych składników ziołowej mieszanki przeciwko pasożytom układu pokarmowego. Choć nadal zaliczana jest do roślin pospolitych, w Polsce jej zbiór ze stanowisk naturalnych pozostaje w chwili obecnej zabroniony. 

Historia upraw tej rośliny na terenie Polski sięga X-XI wieku - już wówczas nasze państwo było cenionym europejskim eksporterem szyszek chmielu do Szwecji, Francji i Niemiec. Choć chmiel kojarzony jest głównie z piwem, posiada również działanie lecznicze i wykorzystywany jest do produkcji niektórych leków i kosmetyków.

Charakterystyczna, fioletowa krzewinka kwitnąca na przełomie sierpnia i września, tworzy rozległe skupiska nazywane wrzosowiskami. Należy do grupy roślin miododajnych, surowca do produkcji miodu o czerwonobrunatnym zabarwieniu i galaretowatej konsystencji, wykorzystywanego do leczenia schorzeń prostaty.

Lukrecja, nazywana czarnym cukrem, wykorzystywana była już w starożytności z jednej strony jako lek przydatny w leczeniu chorób wątroby, żołądka i układu moczowego, z drugiej zaś - do produkcji czarnych jak smoła słodyczy o wyrazistym, ziołowym smaku przypominającym nieco anyż.

Mimo że należy do grupy gatunków obcych dla flory Polski, należy do szeroko znanych i rozpowszechnionych surowców zielarskich zalecanych przez rodzimą medycynę ludową. To doskonałe lekarstwo na kaszel i zapalenie żołądka, a świeżo utarty korzeń w połączeniu z cukrem tworzy delikatną masę stosowaną w cukiernictwie.

W epoce średniowiecza ziele poziewnika, ze względu na jego działanie powlekające i wykrztuśne, stosowano przede wszystkim do leczenia gruźlicy. Współcześnie prowadzone badania udowodniły jeszcze jedną zaletę rośliny: obfituje w łatwo przyswajalną krzemionkę, dzięki czemu posiada właściwości silnie odżywcze.

Gynostemma (brak polskiej nazwy), podobnie jak żeń-szeń, to jedno z podstawowych ziół tradycyjnej medycyny chińskiej. Należy do cenionych surowców adaptogennych i tonizujących zalecanych przede wszystkim osobom szczególnie narażonym na długotrwały stres jako środek podnoszący naturalną odporność organizmu.