Mierznica czarna ziele cięte

Mierznica czarna - ziele mierznicy
(Ballota nigra)

ang. black horehound;
hiszp. marrubio fétido, narrubio bastardo;
niem. Schwarznessel;
fran. ballote noire, ballote fétide;
ros. Белокудренник чёрный;

Mierznica należy do roślin leczniczych bardzo rzadko wymienianych przez współczesne poradniki zielarskie, choć w medycynie ludowej stosowana jest od wielu stuleci jako środek o udowodnionym działaniu sedatywnym (uspokajającym) i nasennym. Ze względu na swój wygląd przez niedoświadczonych zbieraczy bywa mylona z szantą, jednak, w odróżnieniu od niej, podczas suszenia zmienia barwę na ciemnozieloną, a niekiedy wręcz czarną. Wyróżnia się bardzo nieprzyjemnym zapachem, który jednak nie przeszkadza owadom – mierznica jest bowiem ziołem miododajnym o wydajności około 300 kg z 1 ha. Świeże, rozdrobnione ziele może być stosowane do okładów ciała przy nerwobólach, jednak w medycynie naturalnej szczególne uznanie znalazła suszona postać tej rośliny.

   Co to jest mierznica? Opis rośliny – informacje ogólne

Mierznica czarna jest wieloletnią byliną z rodziny jasnotowatych typową dla obszarów Północnej Afryki, Zachodniej Azji i Zakaukazia oraz całej Europy. Wyglądem przypomina szantę, choć równie często mylona bywa z pokrzywą. Dorasta do wysokości około 1 metra – z kanciastej łodygi wyrastają nakrzyżległe liście o nieregularnych, karbowanych brzegach, pokryte drobnymi, białymi włoskami. Od kwietnia do września w kątach liści pojawiają się drobne, różowe lub fioletowe kwiaty zebrane w gęste nibyokółki. Mierznica należy do grupy roślin typowo ruderalnych. Porasta miedze, przydroża, nieużytki, ugory i śmietniska, preferując stanowiska półcieniste i zasadowe, luźne gleby. Toleruje temperatury ujemne do -10 st. C.

   Surowiec zielarski:

ziele mierznicy (herba ballotae nigrae) 100%

Skład ziela mierznicy

Ziele mierznicy zawiera fenylopropanoidy, liczne flawonoidy (w tym rutynę, mleczan luteoliny, wiceninę i apigeninę), diterpeny, saponiny, kwas chlorogenowy, kwas kawoilo-jabłkowy i p-kumarowy. Ponadto obfituje w olejki eteryczne, wśród których dominują pinen i humulen, a do substancji aktywnych obecnych w zielu mierznicy zalicza się także liczne związki goryczkowe.

Właściwości ziela mierznicy

Surowiec zielarski pozyskiwany jest z roślin zbieranych w okresie kwitnienia. Świeże ziele wyróżnia się intensywnym, nieprzyjemnych zapachem (przypominającym woń zgnilizny) właściwym dla zawartych w nim olejków eterycznych. Suszone pachnie mniej intensywnie i przybiera ciemną barwę, od której wywodzi się nazwa rośliny.

   Działanie ziela mierznicy

Medycyna ludowa przypisuje zielu mierznicy działanie silnie uspokajające i nasenne. Substancje czynne zawarte w roślinie redukują poziom odczuwanego stresu, zmniejszają wrażliwość na bodźce płynące z otoczenia, spowalniają reakcje nerwowe i przeciwdziałają wybuchom negatywnych emocji. Jednocześnie wpływają kojąco na zmysły, poprawiają samopoczucie psychiczne i samoocenę. Wyciszają, ułatwiają zasypianie i poprawiają jakość snu. Równocześnie posiadają właściwości żółciopędne. Usprawniają trawienie, rozluźniają mięśnie gładkie, z których zbudowane są m.in. narządy układu pokarmowego, a tym samym łagodzą nadmierne, bolesne skurcze żołądka i jelit towarzyszące nieżytom.

 

   Zastosowanie ziela mierznicy

Ziele mierznicy w ziołolecznictwie

Ziele mierznicy na nerwicę

Substancje czynne (glikozydy) obecne w zielu mierznicy to związki o silnym działaniu uspokajającym (tzw. neurosedatywnym). Łagodzą stany nadmiernego pobudzenia psychicznego i psychofizycznego, pozwalają opanować towarzyszący im natłok myśli i działają kojąco na zmysły. Zmniejszają wrażliwość na bodźce i podniety płynące z otoczenia, hamują napady gniewu i agresji, tonują emocje. Łagodzą dolegliwości towarzyszące nerwicom, również nerwicy wegetatywnej, pomagają opanować stany lękowe. Wodne i alkoholowe wyciągi z mierznicy zalecane były przez medycynę ludową osobom narażonym na silny stres i działającym w warunkach podwyższonego ryzyka, jak również kobietom uskarżającym się na dolegliwości nerwowe spowodowane syndromem napięcia przedmiesiączkowego lub menopauzą. 

Ziele mierznicy na bezsenność

Związki aktywne zawarte w zielu mierznicy cechują się silnym działaniem nasennym. Jak wykazały badania naukowe, wykazują wpływ na działanie systemu nerwowego poprzez oddziaływanie na obecne w mózgu receptory benzodiazepinowe, dopaminergiczne i morfinowe. Uspokajają, ułatwiają proces zasypiania i zdecydowanie poprawiają jakość snu. Pomagają się odprężyć, zrelaksować i wyciszyć. Łagodzą objawy depresji, przeciwdziałają apatii, uczuciom smutku i przygnębienia oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia stanów obniżonego nastroju psychicznego. Poprawiają samoocenę, pozwalają dostrzec uroki życia i czerpać radość i satysfakcję z codzienności. 

Ziele mierznicy na bóle brzucha

Sedatywne działanie związków czynnych obecnych w zielu mierznicy przekłada się na poprawę procesów trawiennych i metabolicznych. Mierznica obniża napięcie mięśni gładkich, przeciwdziała wzdęciom, skurczom żołądka i jelit oraz występowaniu bolesnych kolek. Przyspiesza leczenie niestrawności i innych problemów gastrycznych oraz łagodzi ich skutki, np. zmniejsza nudności i zapobiega wymiotom. Medycyna ludowa wskazuje na skuteczność mierznicy w przypadku problemów trawiennych o podłożu bakteryjnym, jak i powstałych na tle nerwowym. Ponadto badania naukowe potwierdziły, że regularne przyjmowanie wyciągów z mierznicy pozwala znacząco obniżyć poziom glukozy i całkowitego cholesterolu we krwi, dzięki czemu surowiec można wykorzystywać wspomagająco w początkowych stadiach cukrzycy oraz dla obniżenia ryzyka zachorowania na miażdżycę naczyń krwionośnych. 

   Przeciwwskazania

Nieznane.

Interakcje - działania niepożądane - skutki uboczne

Ze względu na możliwość wywołania uczucia senności, ostrożność podczas stosowania wyciągów z mierznicy zachować powinni kierowcy oraz osoby, od których wymaga się szczególnej koncentracji. Nie odnotowano działań niepożądanych ani skutków ubocznych.

   Sposób przechowywania

Zaleca się przechowywanie surowca w przewiewnej, papierowej torebce lub szklanym naczyniu, w miejscu zacienionym, suchym, wolnym od obcych zapachów oraz niedostępnym dla dzieci.

   Dawkowanie i przykładowe sposoby użycia ziela mierznicy

Odwar z mierznicy 

1 łyżkę ziela mierznicy zwilżyć niewielką ilością spirytusu. Po 5 minutach zalać 1 szklanką chłodnej wody. Doprowadzić do wrzenia i gotować na wolnym ogniu przez 20 minut. Odstawić do zaparzenia pod przykryciem na kwadrans, odcedzić.

Napar z mierznicy 

1 łyżkę ziela mierznicy zalać 1 szklanką wrzącej wody. Pozostawić do zaparzenia na 20 minut. Odcedzić. Można posłodzić miodem lub zamiast wody użyć mleka.  Spożywać 1-2 razy dziennie po 200 ml. W ramach stosowania jako środek uspokajający pić 1 szklankę naparu na 2-3 godziny przed snem. Dla wzmocnienia działania uspokajającego można łączyć z melisą, lawendą, chmielem, passiflorą i glistnikiem. 

Nalewka z mierznicy na winie  

100 g ziela mierznicy skropić spirytusem, a po kilku minutach zalać 500 ml wytrawnego wina podgrzanego do temperatury 35-40 st.C. Naczynie szczelnie zamknąć i odstawić w ciemne i chłodne miejsce na 30 dni. Po tym czasie przefiltrować i zlać do butelki. Pić 1-2 razy dziennie po 5 ml jako środek uspokajający i nasenny.