NOSTRZYK ZIELE

NOSTRZYK ŻÓŁTY ziele
(Melilotus officinalis)

ang. yellow sweet clover;
hiszp. trébol de olor amarillo, meliloto amarillo;
niem. Gelbe Steinklee;
fran. Mélilot jaune;
ros.  До́нник лека́рственный;

Roślina z rodziny bobowatych typowa dla Europy i Azji, choć współcześnie rozprzestrzeniona praktycznie na całym kontynencie, włącznie z Australią i Nową Zelandią. Spotkać ją można przede wszystkim na przydrożach, suchych zboczach, w dolinach rzek i na usypiskach żwiru, w szczególności w miejscach nasłonecznionych i glebach zasobnych w związki wapna. Należy do roślin miododajnych o bardzo wysokiej wydajności - z roślin uprawianych na obszarze 1 ha pozyskać można nawet pół tony miodu rocznie. Należy jednak stosować ją z umiarem, bowiem zawiera związki obniżające krzepliwość krwi, mogące powodować uszkodzenie wątroby i nerek, jak również stany oszołomienia.


SUROWIEC: ziele nostrzyka (herba meliloti)

Zawiera kumarynę i melilotynę, które nadają kwitnącym kwiatom specyficznego i bardzo przyjemnego zapachu świeżo skoszonego siana, lecz w trakcie suszenia ulegają utlenieniu i ulatniają się. Ponadto w roślinie znajdują się flawonoidy, garbniki, śluz oraz witaminy C i E.


DZIAŁANIE

Ziele nostrzyka obfituje w kumarynę o działaniu obniżającym krzepliwość krwi. Ułatwia przepływ krwi przez naczynia krwionośne, przeciwdziała zakrzepicy i zapobiega powstawaniu żylaków kończyn dolnych. Może być wykorzystane w profilaktyce hemoroidów. Ponadto działa żółciopędnie i rozkurczowo na mięśnie gładkie, zmniejsza opuchlizny i obrzmienia. Ze względu na działanie bakteriobójcze i antyseptyczne w przeszłości napary z nostrzyka wykorzystywane było do przemywania ropiejących guzów, wrzodziejących ran i zmian skórnych. Podawano je również doustnie przy przeziębieniach dla ułatwienia odkrztuszania wydzieliny zalegającej w gardle, oskrzelach i płucach.


ZASTOSOWANIE

Ziele nostrzyka zaleca się stosować wewnętrznie wyłącznie w mieszankach ze względu na obecność kumaryny, która w zbyt wysokim stężeniu może wykazywać właściwości trujące. Wykorzystywany bywa w niewydolności żylnej, do łagodzenia bólów nóg, redukcji nocnych skurczów mięśni łydek oraz w zakrzepowym zapaleniu żył. Natomiast w formie naparów do wykorzystania zewnętrznego używany jest na wrzody i czyraki, bakteryjne zapalenia skóry, również jako tonik do twarzy o działaniu rozjaśniającym skórę, właściwościach antyseptycznych i odświeżających. Zmniejsza widoczność piegów i cieni pod oczyma, chroni przed powstawaniem wyprysków i zaskórników, ściąga skórę wywierając efekt odmładzający (np. przeciwdziała „obwisłym” policzkom).


PRZECIWWSKAZANIA

Ze względu na brak odpowiednich badań tym kierunku nie są zalecane kobietom w ciąży i matkom karmiącym piersią. Nie należy przekraczać zalecanych dawek ze względu na możliwość wystąpienia krwawień wewnętrznych. Nie podawać przy niedoborze czynników krzepnięcia krwi i przy zagrożeniu krwotokami. Nie należy przekraczać zalecanego czasu kuracji ze względu na kumulację substancji czynnych w wątrobie, możliwość wystąpienia bólów brzucha, zawrotów głowy i ospałości.


SPOSÓB PRZECHOWYWANIA

Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.


PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA

Odwar
1 łyżkę ziela nostrzyka zalać szklanką wody o temperaturze pokojowej. Ogrzewać przez 30 minut nie dopuszczając do wrzenia,często mieszając. Przecedzić. Używać do okładów i przemywań.

Napar
1 łyżkę ziela nostrzyka zalać szklanką wrzącej wody, parzyć pod przykryciem 30-40 minut, przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 100-150 ml. Kuracja nie powinna trwać dłużej niż 2 tygodnie. Mocne napary mogą być wykorzystane do użytku zewnętrznego, do okładów i lewatyw przy żylakach, stłuczeniach (kontuzje), obrzękach i zapaleniu żył.


Mieszanki ziołowe

Na żylaki
25 g ziela nostrzyka wymieszać z 25 g kory kruszyny, 50 g korzenia arcydzięgla i 15 g liści bobrka. 1 łyżeczkę mieszanki zalać 200 ml wody o temperaturze pokojowej, następnie doprowadzić do wrzenia i gotować przez 3 minuty. Zaparzać pod przykryciem przez 10 minut, odcedzić. Pić po pół szklanki odwaru dwa razy dziennie przed posiłkami dla wzmocnienia naczyń krwionośnych i zmniejszenia żylaków.Kuracja trwa 3 tygodnie, po czym należy zrobić miesiąc przerwy.

Na zapalenie gruczołu Bartoliniego
25 g ziela nostrzyka wymieszać z 50 g liści orzecha włoskiego, 25 g kwiatu rumianku, 20 g liści babki lancetowatej i 20 g kwiatów chabru. 1 łyżkę mieszanki zalać 200 ml wrzącej wody. Pozostawić do naciągnięcia na 15-20 minut. Przecedzić, schłodzić. Napar używać do okładów i nasiadówek okolic intymnych.