OREGANO / LEBIODKA POSPOLITA
(Origanum vulgare)
ang. oregano;
hiszp. orégano;
niem. Oregano, Dorst, Echter Dost, Gemeiner Dost, Wohlgemut, Wilder Majoran;
fran. la marjolaine sauvage, marjolaine vivace, l'Origan commun;
ros. Души́ца обыкнове́нная, Орега́но
Lebiodka pospolita, częściej znana pod nazwą oregano, jest wieloletnią rośliną z rodziny jasnotowatych występującą powszechnie na terenie całej Europy, Bliskiego Wschodu aż po granice Himalajów w Azji. Niekiedy lokalnie bywa również określana mianem „dzikiego majeranku” ze względu na podobieństwo smaku. Jej nazwa wywodzi się z łaciny od słów „oros” (góra) i ganos „radość”), bowiem w starożytnej tradycji pary młode zdobiły głowy wieńcami uplecionymi ze świeżych kwiatów lebiodki na znak radości ze ślubu. W przeszłości cieszyła się mianem ziela uniwersalnego, zalecanego w wielu różnorodnych schorzeniach (zarówno na konwulsje czy bezmocz, jak i ukąszenia owadów).
SUROWIEC: ziele lebiodki (herba origani)
Obfituje w olejek eteryczny (do ok. 3%) złożony m.in. z tymolu, karwakrolu, limonenu, fenolu, terpinenu i cymenu, ponadto zawiera fenolokwasy, flawonoidy, fitosterole, tri terpeny, garbniki, związki żywicowe, substancja goryczowa i sole mineralne. Suszone ziele ma szarozielone zabarwienie i lekko gorzkawy smak.
DZIAŁANIE
Olejki eteryczne zawarte w zielu lebiodki pospolitej posiadają właściwości przeciwgrzybiczne, przeciwpasożytnicze i przeciwbakteryjne. Odkażają przewód pokarmowy od wewnątrz, działają stymulująco na wydzielanie soków trawiennych i przyspieszają procesy metaboliczne. Pobudzają wydzielanie żółci i łagodzą skurcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dzięki czemu zapobiegają bólom brzucha. Wyciągi z lebiodki działają również łagodząco na nerwy, uspokajająco i tonizująco. Szczególny wpływ wywierają na organizmy kobiet, bowiem pobudzają produkcję mleka u matek karmiących i wzmagają menstruację.
ZASTOSOWANIE W GASTRONOMII
Oregano jest jedną z najczęściej wykorzystywanych roślin zielnych w kuchni. Doskonale podkreśla smak pomidorów (stanowiących główne skłądniki tart i pizz) oraz grillowanych potraw mięsnych. Występuje w potrawach kuchni włoskiej i greckiej oraz meksykańskiej. Bardzo dobrze komponuje się ze smażonymi warzywami (np. cukinia, papryka) podkreślając ich smak. Może być dodawany do sałatek (w szczególności z serem feta) oraz jajecznicy i białego sera. Idealnie komponuje się z bazylią, cząbrem, pieprzem, rozmarynem, a aromatem uzupełnia z szałwią i tymiankiem.
ZASTOSOWANIE W ZIOŁOLECZNICTWIE
Oregano pomaga łagodzić wzdęcia oraz stymuluje przepływ żółci w organizmie, przez co wydatnie poprawia trawienie. Zwiększa wydzielanie moczu, łagodzi stany napięcia nerwowego, ułatwia wyciszenie i zmniejsza objawy wywołane nadmiernym stresem. Można je stosować w chorobach związanych z układem oddechowym np. wspomagająco w leczeniu kaszlu, zapalenia migdałków, zapalenia oskrzeli i w astmie, jak również prewencyjnie dla wzmocnienia naturalnej odporności i zapobiegania przeziębieniom. Ponadto spożywanie większych ilości lebiodki zalecane jest dla łagodzenia skutków alergii, może być również używane zewnętrznie do przemywania skóry dla złagodzenia świądu.
PRZECIWWSKAZANIA
Nadwrażliwość na ziele lebiodki. Ze względu na brak odpowiednich badań w tym kierunku nie są zalecane kobietom w ciąży. U matek karmiących piersią wzmaga laktację, a przyjęte wraz z mlekiem przez noworodki ułatwia przyswajanie zawartych w nim składników pokarmowych. W nadmiernych ilościach u kobiet przyspiesza wystąpienie miesiączki i wzmaga menstruację.
SPOSÓB PRZECHOWYWANIA
Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.
PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA
Napar
2 łyżeczki ziela zalać 200 ml wrzącej wody. Odstawić do zaparzenia pod przykryciem na 10 minut. Następnie odcedzić. Pić 1-3 razy dziennie po 1 szklance w chorobach układu trawiennego, lub co 1-2 godziny po 50 ml przy przeziębieniach, nieżytach układu oddechowego i zapaleniu gardła. Można osłodzić miodem lub zastąpić wodę mlekiem. Mocny napar przyjmowany w ilości 200 ml na czczo ułatwia walkę z pasożytami przewodu pokarmowego.
Nalewka
50 g ziela lebiodki zalać 500 ml spirytusu 60-70%. Odstawić w chłodne miejsce na 30 dni. Po miesiącu przecedzić, dodać 1 łyżkę miodu wrzosowego, wymieszać i zlać do butelki. Szczelnie zamknąć i odstawić na co najmniej 12 miesięcy w ciemne i chłodne miejsce (ale o niskiej wilgotności). Pić po 1 łyżeczce 2-3 razy dziennie jako środek regulujący trawienie.
Syrop
50 g ziela lebiodki wymieszać z 50 g ziela tymianku, 50 g pączków sosny, 50 g liści lub kwiatów podbiału i 50 g korzenia lukrecji. Tak przygotowaną mieszankę ziołową zalać 1 litrem chłodnej wody. Doprowadzić do wrzenia i gotować pod przykryciem przez 5 minut. Następnie odstawić do zaparzenia na pół godziny. Odcedzić. Uzyskany napar ponownie postawić na ogniu, dosypać 1 szklankę cukru, dodać 100 ml naturalnego miodu oraz sok z 1 cytryny. Można poprawić aromat dodając 4-8 goździków i 1 łyżeczkę cynamonu. Gotować mieszając aż płyn zgęstnieje. Zlać do butelek, przechowywać w chłodzie. Pić po 1 łyżce kilka razy dziennie przy przeziębieniu, nieżycie górnych dróg oddechowych, kaszlu i katarze.
Mieszanki ziołowe
Żółciopędna
50 g ziela lebiodki (oregano) wymieszać z 50 g ziela bylicy bożego drzewka, 50 g kwiatów rumianku, 25 g ziela szanty, 25 g ziela nawłoci, 25 g ziela rdestu ptasiego i 25 g owoców czarnego bzu. 1 łyżkę gotowej mieszanki zalać 200 ml wrzącej wody. Odstawić pod przykryciem na 30 minut, odcedzić. Pić po pół szklanki na czczo i pół szklanki wieczorem przed snem na pobudzenie czynności wątroby.
Przeciwodleżynowa
50 g ziela lebiodki wymieszać z 50 g ziela rdestu ptasiego i 50 g liści mniszka. 2 łyżki tak przygotowanej mieszanki zalać 500 ml chłodnej, przegotowanej wody. Podgrzewać aż do wrzenia, po czym gotować pod przykryciem przez 10 minut. Po schłodzeniu używać do przemywania części ciała narażonych na powstanie odleżyn. W większym stężeniu można dodawać do kąpieli jako środek odkażający.
Na niestrawność
50 g ziela lebiodki wymieszać z 25 g liści mięty i 25 g korzenia kozłka lekarskiego. 1 łyżkę ziół zalać 250 ml wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem przez 15 minut. Odcedzić. Pić po pół szklanki po posiłku dla uregulowania trawienia, przeciwko niestrawności, biegunce i odbijaniu się.
Pieczone pomidory z oregano
4 dorodne, dojrzałe pomidory
50 g sera pecorino romano
20 g bułki tartej
1 ząbek czosnku
1 łyżeczka suszonego oregano
sól, pieprz, oliwa z oliwek
Pomidory pokroić na plasterki o grubości 0,5-1 cm. Ser zetrzeć na tarce, czosnek przecisnąć przez praskę. Piekarnik nagrzać do temp. 200 st. C. Płytkie naczynie żaroodporne wysmarować tłuszczem. Plastry pomidorów układać jeden obok drugiego. Posypać czosnkiem, startym serem i tartą bułką, doprawić solą i pieprzem do smaku. Skropić oliwą z oliwek. Zapiekać 20-30 minut do zarumienienia sera. Podawać jako ciepłą (lub po schłodzeniu – zimną) przekąskę.
Kategorie produktów
