PIEPRZ CAYENNE

PIEPRZ CAYENNE / PIEPRZ KAJEŃSKI
(Capsicum annuum)

ang. cayenne pepper, guinea spice, cow-horn pepper, aleva, bird pepper;
hiszp. pimienta de Cayena;
niem. cayennepfeffer;
fran. piment de Cayenne;
ros. Стручковый перец кустарниковый, Ка́псикум кайе́нский, Пе́рец кайе́нский;


Pieprz cayenne (czyli pieprz kajeński) powstaje po wysuszeniu i zmieleniu jednej z ostrzejszych odmian papryki rocznej (Capsicum annuum) - cayenne. Jej nazwa nawiązuje do francuskiej kolonii karnej znajdującej się u wschodnich wybrzeży Ameryki Środkowej, gdzie pośród wielu innych na dużą skalę uprawiano właśnie te roślinę. Wyróżnia się wyraźnie ostrym smakiem nadawanym jej przez alkaloid – kapsaicynę, a w skali Scovilla plasuje się dokładnie w połowie drogi między słabszym tabasco i mocniejszą habanero (oscyluje w granicach 30-50 tys. Jednostek). Niekiedy w skład pieprzu kajeńskiego wchodzą również domieszki innych ostrych gatunków papryk przyprawowych, m.in. papryki jagodowej i owocowej.

SKALA OSTROŚCI: ,,,,,


SUROWIEC: owoc papryki (fructus capsici)

Obfituje w witaminę C (ma jej najwięcej ze wszystkich warzyw i zarazem kilkukrotnie więcej niż cytryny), witaminy E, K i z grypy B, liczne mikroelementy (m.in. potas, wapń, magnez i fosfor) oraz beta-karoten (najwięcej w owocach o intensywnie czerwonej barwie). Papryka zawiera również kapsaicynę (w najostrzejszych odmianach nawet do 1,9%), cukry i kartenoidy.


DZIAŁANIE

Owoce pieprzowca, szczególnie odmian zawierających wysokie stężenie kapsaicyny, działają drażniąco na skórę i błony śluzowe, pobudzająco na układ nerwowy, przyspieszają krążenie i oddech (zwiększając wentylację płuc) oraz moczopędnie i napotnie. Wzmacniają uszczelniają naczynia krwionośne, zwiększają odporność organizmu i wzmagają popęd płciowy. Kapsaicyna, w dużych stężeniach trująca, w mniejszych działa bakteriostatycznie, rozgrzewająco i przeciwbólowo. Pobudza przemianę materii zwiększając produkcję soków trawiennych. Jednocześnie potwierdzono jej właściwości przeciwnowotworowe oraz korzystny wpływ u chorych cierpiących na raka prostaty i trzustki.


ZASTOSOWANIE W GASTRONOMII

Pieprz cayenne zaostrza smak zup, potraw z ryżu i warzyw. Dobrze komponuje się z daniami z jaj, makaronów oraz mięsem - w szczególności karkówką i stekami, jak również drobiem i rybami. Przyprawa podkreśla aromat ciemnych sosów oraz gulaszu, gołąbków i fasoli po bretońsku. Pieprz kajeński bywa również wykorzystywany jako wykwintny dodatek do kawy i czekolady oraz niektórych słodkich wypieków.


ZASTOSOWANIE W ZIOŁOLECZNICTWIE

Paprykę stosować można zewnętrznie jako środek rozgrzewający, miejscowo przeciwbólowy, przyspieszający krążenie i jednocześnie redukujący obrzęki i wysięki. Najczęściej dostępna jest w formie gotowych preparatów (np. w maściach z zawartością kapsaicyny), choć można ją również stosować w formie naturalnej (nieprzetworzonej) sproszkowanej. Odmiany ostre zalecane są w zmniejszonym popędzie płciowym, dla zwiększenia libido i intensywności odczuwania bodźców. Także jako środek wspomagający trawienie i przyspieszający spalanie tłuszczów u osób na diecie odchudzającej oraz w przypadkach zwiększonego zapotrzebowania na witaminę C i dla zwiększenia odporności organizmu.


PRZECIWWSKAZANIA

Ze względu na działanie drażniące nie są zalecane kobietom w ciąży i matkom karmiącym piersią, jak również dzieciom poniżej 12 roku życia. Ograniczenie spożycia zaleca się osobom cierpiącym na podrażnienie błon śluzowych układu trawiennego, nieżyt żołądka i wrzody. Spożywanie nadmiernych ilości papryki może powodować podrażnienie przewodu pokarmowego, częściowe upośledzenie czynności nerek i wywoływać reakcje alergiczne.


SPOSÓB PRZECHOWYWANIA

Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.


PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA

Szynka po królewsku

10 plastrów szynki konserwowej
10 szparagów ze słoika lub 5 korniszonów
20 dag delikatnego miękkiego pasztetu
1 łyżka masła
3 łyżki gęstej śmietany kremówki
1 kieliszek koniaku lub winiaku
1/4 łyżeczki pieprzu cayenne
2-3 szklanki wywaru z nóżek i włoszczyzny (lub niezakrzepłego bulionu z dodatkiem żelatyny)
2 dojrzałe pomidory
natka pietruszki

Śmietanę ubić, pasztet rozetrzeć z masłem, następnie połączyć je wszystkie razem z alkoholem i pieprzem cayenne (do smaku). Plastry szynki smarować otrzymaną masą, następnie nakładać po jednym szparagu lub po dwie ćwiartki korniszonów i zawijać w rurki. Ułożyć na półmisku rozdzielone cząstkami pomidorów, po czym zalać tężejącą galaretą. Udekorować gałązkami pietruszki. Wstawić do lodówki do zastygnięcia. Podawać z cytryną i chrzanem.


Kakao z pieprzem Cayenne i wanilią

1 szklanka wrzącej wody
1 łyżeczka kakao
1/2 laski wanilii
1/4 łyżeczki pieprzu kajeńskiego

Do gotującej się wody wsypać łyżeczkę kakao i gotować przez 2 minuty na wolnym ogniu. Dodać wanilię, przykryć i utrzymać w stanie wrzenia przez kolejne 2 minuty. Na koniec dosypać pieprz cayenne. Gotować pod przykryciem jeszcze dwie minuty, po czym odstawić, schłodzić i wypić.