SIEMIĘ LNIANE ZŁOTE

SIEMIĘ LNIANE ZŁOTE ziarno
(Linum usitatissimum)

ang. common flax, linseed;
hiszp. Linaza;
niem. Leinsamen;
fran. graine de lin;
ros. Льносемена;


Len zwyczajny to jednoroczna roślina z rodziny lnowatych wywodzących się z terenów Bliskiego Wschodu. Uprawiany jest od ponad 5 tysięcy lat - początkowo wyrabiano z niego sztywne płótna używane przede wszystkim do celów funeralnych (owijano nimi balsamowane zwłoki), a w późniejszym okresie również do produkcji okryć wierzchnich. Zastosowanie znalazły również jego nasiona, które prażone lub rozdrobnione używano do pieczenia placków i tłoczenia oleju. Dość wcześnie odkryto również właściwości lecznicze ziaren, które pod wpływem wilgoci pęczniały wytwarzając duże ilości śluzu uważanego za łagodzący zmiany skórne i ułatwiający pozbycie się chrypki. Len zwyczajny dostarcza również paździerzy do wyrobu płyt wykorzystywanych w budownictwie, surowca do wyrobu najwyższej jakości papieru oraz odpadów używanych jako wysokoenergetyczne pasze dla zwierząt gospodarskich.


SUROWIEC: siemię lniane, czyli nasiona lnu zwyczajnego (semen lini)

Zawierają koło 30-40% oleju tłustego (w tym kwasy nienasycone) oraz do 6% substancji śluzowych, ponadto glikozydy cyjanogenne, sterole, białka (ok. 20%), bonnik, fitosterole oraz witaminy E i F, wapń, magnez, żelazo i cynk. Nasiona lnu mają kształt spłaszczonej elipsy o długości ok. 2-3 mm. Wysuszone cechują się jasno- lub szarobrązową barwę, natomiast podczas zaparzania w gorącej wodzie stają się ciemne i otaczają się grubą warstwą śluzu. Nie posiadają smaku, choć w formie mielonej mogą pozostawiać u ustach wrażenie nieznacznej goryczy.


DZIAŁANIE

Nasiona lnu to najpowszechniej używany surowiec zielarski o działaniu powlekającym błony śluzowe żołądka, chroniący górny odcinek układu trawiennego przed podrażnieniami przez substancje pochodzenia wewnętrznego i zewnętrznego. Zapobiegają wchłanianiu toksyn i podrażnieniu przełyku przez nadmiar kwasów trawiennych oraz spowalniają procesy trawienne zachodzące w jelitach. Zawartość związków mineralnych odpowiedzialnych za prawidłowy wygląd skóry i paznokci korzystnie wpływa na procesy zachodzące w tworzących je tkankach i ułatwia utrzymanie ich właściwej elastyczności. Pozytywne zmiany obserwowano również u niektórych osób chorych na stwardnienie rozsiane i spożywających dziennie ok. 60-100 ml oleju lnianego tłoczonego na zimno.


ZASTOSOWANIE W GASTRONOMII

Nasiona lnu znalazły powszechne zastosowanie jako dodatek żywieniowy. Dodaje się je do pieczywa, bułek, słonych i wytrawnych wypieków oraz wielu rodzajów przekąsek (np. słonych paluszków). Idealnie uzupełnia skład mieszanek typu muesli oraz wzbogaca smak twarogów, serów oraz sałatek i surówek.  Prażone na sucho na patelni może być używane do okraszania ziemniaków. W kuchni wykorzystuje się również olej lniany, jednak należy on do produktów nietrwałych i szybkopsujących się. Najbardziej wartościowy jest olej tłoczony na zimno, niefiltrowany.


ZASTOSOWANIE W ZIOŁOLECZNICTWIE

Siemię lniane polecane jest przede wszystkim w chorobach układu trawiennego i podrażnieniach śluzówki, np. w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, przy nadkwasocie, w zatruciach pokarmowych i przy zatwardzeniach. Ponadto do zwalczania pierwszych oznak starzenia się skóry, nadmiernego zmęczenia i stresu, dla wygładzenia zmarszczek i utrzymania właściwej jędrności skóry. Można stosować zewnętrznie do łagodzenia podrażnień naskórka, ograniczenia jego nadmiernego łuszczenia się oraz w oparzeniach i odmrożeniach jako środek nawilżający.


PRZECIWWSKAZANIA

Ze względu na brak odpowiednich badań w tym kierunku nie są zalecane kobietom w ciąży i matkom karmiącym piersią. Ze względu na zawartość niektórych związków maksymalna dobowa dawka nasion spożywanych na surowo (bez obróbki termicznej) nie powinna przekroczyć 2 łyżek.


SPOSÓB PRZECHOWYWANIA

Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.


PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA

Napar
1 łyżkę utłuczonych nasion lnu zalać 200 ml gorącej wody. Dokładnie wymieszać i pozostawić do naciągnięcia na 1 godzinę. Pić 2 razy dziennie przed posiłkiem rano i wieczorem w chorobach żołądka, a u osób starszych – jako środek ułatwiający wypróżnianie się.

Macerat
1 łyżkę utłuczonych nasion lnu zalać 200 ml letniej, przegotowanej wody. Pozostawić pod przykryciem przez 12 godzin. Przyjmować dwa razy dziennie przed jedzeniem (najlepiej na czczo) w chorobie wrzodowej żołądka lub dwunastnicy dla ochrony błon śluzowych układu trawiennego przed podrażnieniem. Można pić z dodatkiem soku malinowego lub mięty.

Maseczka
2 łyżki siemienia lnianego rozetrzeć w moździerzu lub utłuc i zalać 250 ml wrzątku. Odstawić do schłodzenia. Powstałą galaretkę nałożyć na twarz na 20 minut z pominięciem okolic oczu, następnie dokładnie zmyć letnią wodą. Maseczka działa nawilżająco i kojąco na skórę, usuwa płytkie zmarszczki i oznaki zmęczenia.

Kataplazm
50 g rozdrobnionego siemienia lnianego zalać 100 ml wody i dokładnie wymieszać. Następnie powstałą mieszankę zawinąć w lnianą szmatkę. Przykładać na drobne rany, oparzenia, odmrożenia, opuchlizny oraz chorobowo zmienioną skórę.


Mieszanki ziołowe

Odtruwająca
50 g siemienia lnianego dokładnie wymieszać z  50 g ziela dziurawca, 50 g korzenia żywokostu, 25 g kłącza pięciornika i 25 g ziela wrotyczu. 1 łyżkę gotowej mieszanki zalać 200 ml chłodnej, przegotowanej wody i zostawić do maceracji na 12 godzin. Następnie podgrzać i doprowadzić do wrzenia, po czym odcedzić i wypić ciepłe przed snem jako środek ułatwiający pozbywanie się toksyn z organizmu.  

* RWS - Referencyjne Wartości Spożycia przeciętnej osoby dorosłej (8400 kJ/2000 kcal)