WROTYCZ ZIELE

WROTYCZ POSPOLITY ziele
(Tanacetum vulgare)

ang. common tansy, bitter buttons, cow bitter;
hiszp.  anaceto, tansi, hierba lombriguera;
niem.  Rainfarn;
fran.  tanaisie commune;
ros.  Пи́жма обыкнове́нная;


Wieloletnia bylina z rodziny astrowatych typowa dla obszarów Europy i Azji podlegających wpływom klimatu umiarkowanego. Najczęściej spotkać ją można na polach, pastwiskach, ugorach i w przydrożnych rowach, gdzie tworzy kępy kwitnących na żółto, wysokich na około metr zarośli. Ze względu na odporność na mróz i dobrze rozwiniętą zdolność ekspansji i zagłuszania innych gatunków często traktowana jest jako niepożądany chwast. Z drugiej strony jej charakterystyczne kwiaty, doskonale znoszące proces suszenia, stanowią pożądaną ozdobę, wykorzystywaną również praktycznie jako środek odstraszający owady. W przeszłości kwiaty i ziele wrotyczu spożywano w formie przyprawy, lecz ze względu na gorzki smak i wysoką zawartość tujonu odpowiedzialnego za niepożądane  efekty konsumpcji, dziś odradza się zażywanie rośliny w postaci doustnej.


SUROWIEC: ziele wrotycza (herba tanaceti)

Wrotycz zawiera olejek lotny, gorycze, flawonoidy, garbniki i inne związki. Na olejek składają się m.in. lakton, borneol, kamfora oraz tujon o właściwościach trujących. Ziele ma silny zapach skutecznie odstraszający owady i gorzki smak przypominający piołun.


DZIAŁANIE

Flawonoidy zawarte w zielu wrotycza charakteryzują się działaniem przeciwalergicznym i zdecydowanie łagodzącym objawy uczuleń. Hamują wydzielanie histaminy i ograniczają ilość wysięków. Surowiec zawiera także elemen o właściwościach antyrakowych, przyspieszających apoptozę zmutowanych komórek oraz zapobiegającym zachodzeniu mutacji na poziomie molekularnym. Ponadto ziele wrotycza działa bardzo silnie przeciwzapalnie i antybakteryjnie, zapobiega zakażeniom grzybiczym i zwiększa skuteczność leków antygrzybicznych, wykazuje wpływ rozkurczowy na mięśnie i naczynia krwionośne. Stymuluje działanie układu immunologicznego aktywując naturalne siły obronne organizmu, ograniczając skłonność do zakażeń i infekcji. Jednocześnie wrotycz znany jest ze swoich właściwości przeciwrobaczych. Pomaga zwalczać zarówno pasożyty wewnętrzne, jak i stosowany zewnętrznie odstrasza komary i inne owady uciążliwe dla człowieka.


ZASTOSOWANIE

Medycyna ludowa zalecała stosowanie ziela wrotyczu w problemach trawiennych jako środek wiatropędny  regulujący przemianę materii.  Uznawano jego skuteczność w leczeniu i łagodzeniu dolegliwości ze strony pęcherzyka żółciowego, wątroby i jelit. Używany był jako panaceum na wszelkie choroby zakaźne, stany zapalne i zakażenia bakteryjne  oraz grzybicze. Był również nieocenionym środkiem na pasożyty wewnętrzne (m.in. owsiki, glisty i włosogłówkę). Wrotycz wykorzystywano w stanach osłabienia i wyczerpania nerwowego, dla łagodzenia objawów alergii i uczuleń. Stosowany był zewnętrznie do leczenia objawowego chorób skóry o podłożu wirusowym , bakteryjnym i grzybiczym. Likwidował trądzik, wypryski, czyraki, liszaje, wągry i zaskórniki. Donoszono również o jego skuteczności w przypadku boreliozy.


PRZECIWWSKAZANIA

Ze względu na brak odpowiednich badań tym kierunku nie są zalecane kobietom w ciąży i matkom karmiącym piersią.


SPOSÓB PRZECHOWYWANIA

Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.


PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA

Odwar
1 łyżkę ziela wrotyczu zalać 200 ml chłodnej wody. Doprowadzić do wrzenia i gotować przez 5 minut. Następnie zaparzać pod przykryciem przez 30 minut. Odcedzić, schłodzić. Używać zewnętrznie do okładów i przemywań ciała.

Napar
1 łyżkę ziela wrotyczu zalać 200 ml wrzącej wody. Pozostawić do zaparzenia pod przykryciem na 30 minut. Odcedzić, schłodzić. Pić 2-3 x dziennie po jednej szklance. W przypadku zakażeń pasożytami spożywać na czczo.

Nalewka
100 g ziela wrotyczu zalać 300 ml alkoholu 60%. Naczynie szczelnie zamknąć i odstawić w ciemne i chłodne miejsce do maceracji na 7 dni.  Następnie przefiltrować, zlać do butelki. Spożywać do 3 razy dziennie po 10 ml rozcieńczone w 100 ml wody. Można stosować zewnętrznie do nacierania zmian skórnych (również bez dodatkowego rozcieńczania) oraz do wcierania w obolałe mięśnie i stawy.

Tonik
1 łyżkę nalewki z wrotycza wymieszać z 1 łyżką octu 10%. Wlać do 200 ml chłodnej, przegotowanej wody. Wymieszać. Używać do przemywania zmian skórnych, do płukanek i kompresów. Można wykorzystać jako płukanka do włosów przy łojotoku, nadmiernym przetłuszczaniu się oraz dla nadania puszystości.

Ocet
50 g suszonego ziela wrotyczu (lub pół szklanki świeżego) zalać 250 ml octu 10%. Naczynie szczelnie zamknąć i pozostawić w ciemnym miejscu do maceracji na 7 dni. Po upływie tygodnia przefiltrować. Używać do okładów i przemywania ciała, jako płukankę do włosów oraz środek wspomagający walkę z wszawicą (natrzeć włosy i skórę głowy octem, zawinąć w folię na 3 godziny, po czym umyć głowę szamponem. Po spłukaniu szamponu włosy ponownie wypłukać wodą z dodatkiem octu. Powtórzyć 4 razy co 3 dni).


Mieszanki ziołowe

Środek na nużycę
50 ml octu wrotyczowego połączyć z 50 ml nalewki wrotyczowej, dodać 100 ml przegotowanej, schłodzonej wody, 20 ml spirytusu mrówczanego i 20 ml spirytusu kamforowego. Wymieszać. Używać do przemywania zakażonej skóry do 4 x dziennie aż do ustąpienia objawów.

Środek na świerzb
100 ml octu wrotyczowego połączyć z 100 ml nalewki wrotyczowej, 10 ml olejku sandałowego, 30 ml oleju rycynowego i 50 ml spirytusu kamforowego. Wymieszać. Używać do przemywania zakażonej skóry do 3 x dziennie aż do ustąpienia objawów.

Na depresję i na wzmocnienie
50 g ziela wrotycza wymieszać z 50 g ziela glistnika i 50 g ziela dziurawca. 2 łyżeczki mieszanki zalać 200 ml wrzącej wody. Pozostawić do zaparzenia pod przykryciem na 20 minut. Pić 2 x dziennie po 1 szklance jako środek żółciopędny, rozkurczowy, przeciwbólowy oraz wydatnie wzmacniający organizm oraz poprawiający nastrój i samoocenę.