ŻYWOKOST KORZEŃ

ŻYWOKOST LEKARSKI korzeń
(Symphytum officinale)

ang. common comfrey;
hiszp.  consuelda;
niem.  Echte Beinwell;
fran.  consoude officinale;
ros.  Око́пник лека́рственный;


Żywokost lekarski to wieloletnia bylina z rodziny ogórecznikowatych o szorstkich, owłosionych liściach i fioletowo-purpurowych kwiatach. Najczęściej spotkać ją można w pobliżu rzek i stawów, na podmokłych łąkach, w wilgotnych zaroślach, nieopodal rowów melioracyjnych i na żyznych pastwiskach. Należy do gatunków typowo euroazjatyckich, występuje w strefie klimatu przejściowego na terenie Starego Kontynentu aż po Sybir, choć w sposób sztuczny zawleczono ją również do Ameryki Północnej. W przeszłości stosowano ją wewnętrznie jako ceniony środek powlekający w chorobach narządów układu pokarmowego i oddechowego. Obecnie używana jest wyłącznie zewnętrznie ze względu na obecność w zielu licznych alkaloidów pirolizydynowych o działaniu trującym, odkładających się w wątrobie i mogących powodować poważne zatrucia, ze skutkiem śmiertelnym włącznie.


SUROWIEC: korzeń żywokostu (radix symphyti)

Surowiec zawiera alantoinę, śluzy i alkaloidy - cynoglossynę, konsolidynę, kwasy – chlorogenowy, kawowy, żywice, skrobię, sacharozę, asparaginę i inne.Zawiera ponadto alkaloidy pirolizydynowe w ilości do 0,32%, wśród nich: symfytynę, echimidynę, likopsaminę, lasiokarpinę (0,0058%) i N-tlenek heliosupiny.


DZIAŁANIE

Korzeń żywokostu znalazł zastosowanie w dawnej medycynie ludowej przede wszystkim ze względu na korzystny wpływ wywierany na błony śluzowe jelit, żołądka i układu oddechowego. Surowiec wykazywał działanie ściągające, powlekające i łagodzące podrażnienia. Wspomagał i przyspieszał proces regeneracji tkanek, przeciwdziałając powstawaniu uszkodzeń i występowaniu mikrokrwawień. Ułatwiał powrót do zdrowia w chorobie wrzodowej żołądka i usprawniał trawienie u osób w podeszłym wieku, zapobiegając bólom w obrębie jamy brzusznej spowodowanym ubytkiem błon śluzowych i nadżerkami. Stosowany zewnętrznie do okładów i kompresów przyspiesza gojenie urazów kości, stawów i mięśni. Ułatwia odtwarzanie ubytków w tkankach łącznych, usuwa obrzęki i opuchliznę.


ZASTOSOWANIE

Zawarta w żywokoście alantoina korzystnie wpływa na regenerację tkanek. Korzeń żywokostu stosowany jest zewnętrznie przy odmrożeniach, oparzeniach, egzemie, ropniach i trudno gojących się ranach. Bywa wykorzystywany do zmniejszania obrzęków i opuchlizny stanowiących następstwo urazów kończyn (złamań, skręceń, zwichnięć, obtłuczeń, wybicia stawów, naderwania wiązadeł i ścięgien, nadwyrężenia mięśni). Łagodzi ból towarzyszący tego rodzaju urazom, przyspiesza gojenie ran. Skuteczny w leczeniu wyprysków i stanów zapalnych skóry, używany do kompresów i przemywań zmniejsza cienie i worki pod oczami. Przemywanie skóry wywarem leczy suchość skóry, usuwa przebarwienia i zaczerwienienia pozostałe po trądziku, łagodzi zmiany stanowiące następstwo atopowego zapalenia skóry. Zalecane jest jako środek nawilżający w zapaleniu pochwy, sromu, prącia, napletka, a także w ranach odbytu.


PRZECIWWSKAZANIA

Nie zaleca się stosować wewnętrznie. Zawarte w korzeniu żywokostu związki czynne mogą wywierać toksyczny wpływ na wątrobę.


SPOSÓB PRZECHOWYWANIA

Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, chronić od światła i wilgoci.


PRZYKŁADOWE FORMY ZASTOSOWANIA

Odwar
20-25 g suchego, rozdrobnionego korzenia żywokostu zalać 250 ml wody i doprowadzić do wrzenia. Gotować kilka minut, aż do wydzielenia dużych ilości śluzu. Zestawić z ognia, pozostawić do zaparzenia pod przykryciem na 40 minut. Papką wypełnić lnianą ściereczkę i stosować jako kompres w urazach stawów i kości, przy bólach mięśni i ścięgien, w odmrożeniach i na oparzenia.

Nalewka
100 korzenia żywokostu zalać 300 ml alkoholu 60%. Odstawić do maceracji na 14 dni. Po upływie dwóch tygodni przefiltrować, zlać do butelki. Stosować zewnętrznie do nacierania bolących mięśni i stawów, do przemywania ran, stłuczeń i obrzęków .

Ocet
100 g korzenia żywokostu zalać 200 ml octu spożywczego 10%. Pozostawić do maceracji w ciemnym, chłodnym miejscu na 7 dni. Następnie odfiltrować, zlać do butelki. Używać zewnętrznie jako środek ograniczający nadmierne pocenie stóp i dłoni, jak również do nacierania krwaików, siniaków, krwawych wybroczyn, opuchniętych stawów i mięśni. Można dodać do wody do moczenia stóp po długim wysiłku – zmniejsza opuchliznę i ból mięśni .

Maść na rany
100 g korzenia żywokostu zalać 50 ml oliwy z oliwek pierwszego tłoczenia. Pozostawić do maceracji przez 14 dni. Po upływie dwóch tygodni masę przecedzić. W naczyniu rozgrzać i roztopić 40 g wosku pszczelego. Dodać 250 ml oleju rycynowego oraz odcedzoną masę z żywokostu i 20 kropli olejku lawendowego. Całość bardzo dokładnie wymieszać. Przelać do mniejszych słoiczków, najlepiej z ciemnego szkła (jeśli takich nie ma, można obkleić je papierem, żeby zawartość chroniona była przed dostępem światła). Maść przechowywać w ciemnym, chłodnym miejscu. Stosować na rany skóry, stłuczenia, obrzęki, opuchliznę stawów, zapalenia ścięgna i złamania, etc.


Mieszanki ziołowe

Na bóle stawów
50 g korzenia żywokostu wymieszać z 50 g liścia pokrzywy, 50 g czarciego pazura, 50 g kory wierzby i 50 g korzeni mniszka. 2 łyżeczki mieszanki zalać 200 ml wrzącej wody. Pozostawić do zaparzenia na 30 minut. Odcedzić. Pić 3 razy dziennie po trzecią część szklanki. Można słodzić miodem.

Na chorobę zwyrodnieniową stawów
10 ml nalewki z żywokostu połączyć z 20 ml nalewki z kory wierzby, 20 ml nalewki z korzenia mniszka oraz 10 ml nalewki z ziela pokrzywy. Wymieszać. Spożywać do 3 razy dziennie po 20 kropli dla złagodzenia objawów choroby zwyrodnieniowej stawów. Lub do stosowania zewnętrznego do nacierania zmienionych przez chorobę stawów.