Majeranek - ziele majeranku - otarte

Majeranek - ziele majeranku ogrodowego
(Origanum majorana herba)

ang. marjoram;
hiszp. origanum majorana, mejorana, mayoran;,
niem. Majoran;
fran. Marjolaine, origan des jardins;
ros. Майоран;

Majeranek zaliczany jest do roślin zielnych typowych dla Europy Zachodniej. Podobnie jak obecnie, również w przeszłości wykorzystywany był zarówno do aromatyzacji potraw i alkoholi (piwa i wina), jak i do celów leczniczych. Mieszkańcy starożytnego Rzymu widzieli w nim roślinę magiczną i wykorzystywali do rzucania zaklęć miłosnych, podczas gdy w średniowieczu uznawano go za symbol szczęścia małżeńskiego. Europejscy zielarze zalecali stosowanie wyciągów z majeranku do łagodzenia uporczywych bólów głowy, udrażniania zatok i nosa przy przeziębieniach, jak również polecali jego spożywanie dla regulacji procesów trawiennych. Z kolei kojący aromat majeranku wykorzystywano jako środek uspokajający i nasenny.

   Co to jest majeranek? Opis rośliny – informacje ogólne

Majeranek ogrodowy, nazywany również lebiodką majerankiem, należy do roślin z rodziny jasnotowatych. Przynależy do rodzaju lebiodek i ze względu na podobieństwo często mylony bywa z innym ziołem kulinarnym - oregano (lebiodką pospolitą), które jednak posiada inne właściwości smakowe i fitoterapeutyczne. Za ojczyznę majeranku uznaje się okolice basenu Morza Śródziemnego, gdzie na Cyprze i w Turcji do dziś spotkać go można na stanowiskach dzikich, natomiast jako popularna przyprawa uprawiany jest z powodzeniem na całym świecie. W regionach o cieplejszym klimacie występuje jako bylina wieloletnia, podczas gdy w państwach z mroźnymi zimami najczęściej występuje w formie jednorocznej. Może być uprawiany zarówno w przydomowych ogródkach, jak i na balkonie, a nawet w warunkach domowych (np. na parapecie), gdzie preferuje stanowiska nasłonecznione i wymaga regularnego podlewania.

   Surowiec zielarski

ziele majeranku (origani majoranae herba) 100%

Skład ziela majeranku

Do substancji czynnych obecnych w zielu majeranku zalicza się przede wszystkim olejek eteryczny (do 3%) złożony głównie z alfa- i gammaterpinenu, p-cymenu, 4-terpineolu, sabinenu, linaloolu, cis-sabinenu (odpowiedzialnego za charakterystyczny aromat i smak przyprawy) i innych. Ponadto w surowcu obecne są glikozydy flawonoidowe, glikozydy fenolowe, garbniki, kwasy (m.in. taninowy, kawowy, chloro genowy i kumarowy), fitosterole, trójterpenoidy (kwas ursolowy i oleanolowy), parafiny, saponiny oraz białka (13%).

Na uwagę zasługuje bogactwo witamin i soli mineralnych. W majeranku obecne są m.in. witamina A, witaminy z grupy B (witaminy B1, B2, B3, B6 i B9), witamina C, E, K i P oraz minerały - cynk, fosfor, magnez, potas, sód, wapń i żelazo.

Właściwości ziela majeranku

Roślina zielona osiąga do 50 cm wysokości. Składa się z wielu silnie rozgałęzionych łodyg, które rosnąc do góry stopniowo drewnieją u podstawy. Zastosowanie kulinarne i fitoterapeutyczne znajdują drobne, okrągłe w kształcie liście i górne fragmenty pędów, niekiedy zakończone małymi, blado różowymi kwiatami, które po wysuszeniu ociera się pozyskując drobno skruszony susz ziołowy. Suszony majeranek ma szaro-zieloną barwę i delikatny, słodki, specyficzny aromat.

   Działanie majeranku

Jak majeranek wpływa na zdrowie? - czytaj na naszym blogu.

 

   Zastosowanie ziela majeranku

Majeranek w gastronomii

Ziele majeranku dodaje się przede wszystkim do potraw tłustych, zawiesistych i ciężkostrawnych. Majeranek należy do stałych i nieodzownych składników tradycyjnych zup staropolskich takich jak grochowa, fasolowa, żurek, barszcz biały i barszcz czerwony, jak również krupnik i flaki. Podkreśla smak dań ziemniaczanych okraszanych słoniną lub faszerowanych mięsem, m.in. pyz, kartaczy cepelinów czy klusek przecieraków, jak również potraw z roślin strączkowych. Jest nieodzownym składnikiem włoskich sosów pomidorowych, również do pizzy. 

Majeranek doskonale komponuje się z tłustymi mięsami (jagnięciną, baraniną, gęsiną) oraz dziczyzną. Jest jedną z podstawowych przypraw wykorzystywanych do produkcji wędlin domowych takich jak kaszanka, kiełbasa czy klasyczna wątrobianka. Dodaje aromatu pasztetom i wyrobom nabiałowym (twarogowi, żółtym serom), uzupełnia smak sosów i dressingów do sałatek oraz mieszanek ziołowych do marynowania czerwonego mięsa. Stanowi nieodzowny składnik domowego oleju ziołowego i ziołowego octu.

Ziele majeranku ogrodowego znajduje również zastosowanie w ziołolecznictwie. O sposobach jego wykorzystania w fitoterapii - czytaj na naszym blogu.

   Sposób przechowywania

Zaleca się przechowywanie surowca w przewiewnej, papierowej torebce lub szklanym naczyniu, w miejscu zacienionym, suchym, wolnym od obcych zapachów oraz niedostępnym dla dzieci.

 

   Przepisy z majerankiem

Pieczona gęś z majerankiem

1 sprawiona gęś
1 garść majeranku suszonego
4 kwaśne jabłka
5 dużych lub 6 małych śliwek
2 twarde gruszki
3 gwiazdki anyżu gwiazdkowego
1 laska cynamonu wonnego (kasja) (lub 1/2 łyżeczki cynamonu mielonego)
3 ząbki czosnku
3 ziarna ziela angielskiego
sól, pieprz

Owoce dokładnie umyć. Gruszki i jabłka pokroić na ćwiartki i usunąć gniazda nasienne. Nie obierać ze skórki. Śliwki wydrelować, pokroić na połówki lub ćwiartki. Czosnek obrać, przecisnąć przez praskę. Owoce wymieszać z 1 ząbkiem czosnku, połową przygotowanego majeranku, zielem, angielskim, anyżem gwiazdkowym i korą cynamonu (lub cynamonem mielonym).

Sprawioną gęś umyć pod bieżącą wodą i osuszyć papierowym ręcznikiem. Wypełnić owocowym farszem i zaszyć nicią lub spiąć wykałaczkami. Tuszkę natrzeć od zewnątrz solą, pieprzem i pozostałym czosnkiem, po czym obficie oprószyć majerankiem. Wstawić do lodówki na co najmniej 2 godziny. Następnie przełożyć do rękawa do pieczenia i wstawić do piekarnika nagrzanego do 150 st.C. Piec około 2 godzin regularnie obracając rękaw tak, aby mięso przypiekło się równo z każdej strony i miało kontakt z wytapiającym się tłuszczem (inaczej gęś wyjdzie zbyt sucha). Na koniec pieczenia można rozciąć rękaw, aby skórka gęsi chrupiąco się przyrumieniła.

   Bibliografia

https://rozanski.li/703/majeranek-majorana-w-praktycznej-fitoterapii/
http://www.czytelniamedyczna.pl/6595,ocena-dzialania-olejku-majerankowego-wobec-bakterii-beztlenowych.html
Sweet Marjoram: A Review of Ethnopharmacology, Phytochemistry, and Biological Activities