Koniczyna łąkowa - ziele koniczyny
Opis
Koniczyna łąkowa - ziele koniczyny - cięte
(Trifolium pratense)
ang. red clover;
hiszp. trébol rojo;
niem. Wiesenklee;
fran. trifolium pratense;
ros. клевер красный;
Koniczyna łąkowa to miododajna bylina występująca powszechnie na terenie całego kraju. Należy do cenionych roślin pastewnych - już w XI w. prowadzono jej uprawy z przeznaczeniem na pasze treściwe dla bydła - koniczyna łąkowa jest bowiem ważnym źródłem białka i soli mineralnych. Przy okazji wykorzystywano jej właściwości użyźniające i obsiewano nią pola w ramach tzw. płodozmianu. W trudnych okresach na przednówku wykorzystywano młode, zielone części rośliny do przygotowania sałatek, warzenia zup oraz jako dodatek do ciasta chlebowego, natomiast pod koniec lata dojrzałe kwiaty używano do produkcji syropów na kaszel oraz toników do pielęgnacji skóry. Współcześnie preparaty na bazie koniczyny łąkowej znalazły natomiast zastosowanie jako źródło naturalnych hormonów roślinnych.
Co to jest koniczyna łąkowa? Opis rośliny – informacje ogólne
Koniczyna łąkowa to pospolita w Polsce roślina z rodziny bobowatych w stanie naturalnym występująca w Europie, Azji i w Afryce Północnej na obszarach pozostających pod dominującym wpływem klimatu umiarkowanego, zaś w Ameryce Północnej i w Australii – uprawiana jako surowiec pastewny. Tworzy długie na 50 cm, płożące się lub lekko uniesione łodygi obrośnięte trójlistkowymi, plamiastymi listkami i zwieńczone kulistymi główkami motylkowych kwiatów o płatkach w kolorze od bladego różu po intensywną purpurę. Kwitnie od maja do września. Najczęściej spotkać ją można na łąkach, miedzach, trawnikach oraz przy leśnych zaroślach, gdzie preferuje wyraźnie słoneczne stanowiska i żyzne podłoże. W medycynie ludowej znalazła zastosowanie jako środek wykrztuśny i moczopędny, zaś współcześnie prowadzone badania potwierdziły jej skuteczność w zakresie łagodzenia objawów chorób kobiecych, w szczególności powodowanych okresowymi wahaniami hormonalnymi.
Surowiec zielarski:
ziele koniczyny (herba trifolii pratenseae) 100%
Skład koniczyny
Ziele i kwiat koniczyny obfitują w aminokwasy i białka roślinne. Są również bogatym źródłem łatwo przyswajalnych dla człowieka bio pierwiastków, m.in. wapnia, potasu, fosforu, magnezu, siarki, żelaza, krzemu, manganu, miedzi, molibdenu, cynku i kobaltu. Zawierają ponad 30 różnych związków flawonowych, wśród których na szczególną uwagę zasługują glicyteina i genisteina oraz glikozydy i glukozydy. Koniczyna łąkowa zawiera także flawonoidy, fitosterole, saponiny i garbniki. Dostarcza witamin A, B, C, E i P oraz znaczących ilości białka.
Właściwości koniczyny łąkowej
Substancje czynne obecne są we wszystkich częściach rośliny. Ziele koniczyny wyróżnia się słodkim, przyjemnym zapachem siana. Kwiaty koniczyny, w stanie naturalnym intensywnie różowe, w trakcie suszenia zmieniają barwę na brunatną lub brązową. Nie świadczy to o wadzie produktu ani nie wskazuje na utratę właściwości leczniczych.
Działanie koniczyny łąkowej
Koniczyna łąkowa charakteryzuje się działaniem zbliżonym do estrogenu, dlatego przyjmowanie preparatów na bazie tego surowca zalecane jest w stanach niedoboru tego naturalnego hormonu. Wyciągi z ziela i kwiatu koniczyny posiadają właściwości uspokajające i mlekopędne, redukują nadmierne krwawienia miesięczne i ułatwiają uregulowanie cyklu miesiączkowego. Ponadto zmniejszają naturalne napięcie mięśniowe i nerwowe. Wzmacniają ściany naczyń krwionośnych, dzięki czemu obniżają ryzyko wewnętrznych krwawień i zmniejszają skłonność do uwidaczniania się naczynek włosowatych pod skórą. W medycynie ludowej koniczyna łąkowa znalazła również zastosowanie jako środek wykrztuśny i składnik syropów przeciwkaszlowych. Wykorzystywana była jako ważny element domowych mieszanek ziołowych na chrypkę i przeziębienia. Uważano ją za zioło moczopędne, ułatwiające pozbycie się nadmiaru wody z organizmu, redukujące opuchlizny i obrzęki oraz uczucie przepełnienia „w brzuchu” typowe dla II fazy cyklu miesiączkowego.
Zastosowanie koniczyny łąkowej
Ziele koniczyny w ziołolecznictwie
Ziele koniczyny na menopauzę
Izoflawony zawarte w zielu i kwiecie koniczyny należą do roślinnych związków chemicznych o działaniu zbliżonym do estrogenu. Regulują częstotliwość i przebieg cyklu menstruacyjnego u kobiet oraz redukują przykre dolegliwości związane z klimakterium. Osłabiają uderzenia gorąca typowe dla menopauzy oraz obniżają napięcie nerwowe i towarzyszącą mu nadpobudliwość na bodźce zewnętrzne. Działają uspokajająco, sprzyjają wyciszeniu oraz ograniczeniu emocji. Stabilizują pracę serca zapobiegając epizodom kołatania typowym dla okresu przekwitania. Zmniejszają potliwość i łagodzą bóle stawowe. U kobiet w wieku rozrodczym redukują przykre dla otoczenia objawy napięcia przedmiesiączkowego. Poprawiają nastrój i samopoczucie psychiczne, sprzyjają również zachowaniu lepszej koncentracji.
Ziele koniczyny na osteoporozę
Estrogenne izoflawony obecne w zielu i kwiecie koniczyny obniżają ryzyko wystąpienia osteoporozy rozwijającej się na skutek niedoboru estrogenów endogennych w organizmie. Ponadto zawarte w roślinie substancje czynne pobudzają osteoblasty, czyli komórki odpowiedzialne za produkcję kolagenu i proces mineralizacji kości. Równocześnie koniczyna redukują aktywność osteoklastów osłabiających struktury kostne. Tym samy wyciągi z koniczyny wzmacniają kościec i hamują procesy degeneracyjne podwyższające ryzyko wystąpienia złamań i urazów stawowych.
Ziele koniczyny na żylaki
Substancje czynne zawarte w zielu i kwiecie kończyny uszczelniają i wzmacniają ścianki naczyń krwionośnych obniżając prawdopodobieństwo wystąpienia krwawień wewnętrznych. Chronią przed pojawianiem się podskórnych pajączków, pojawianiem się żylaków goleni czy rozwojem zakrzepicy żył głębokich. Korzystnie wpływają na elastyczność żył i tętnic redukując ich nadmierną sztywność i kruchość powodowane przez zwapnienie lub złogi miażdżycowe. Wspomagają działanie całego układu krążenia, zmniejszają ryzyko wystąpienia zawału i udaru mózgu.
Ziele koniczyny na łysienie i na prostatę
Obecność związków estrogenowych w wyciągach z ziela i kwiatów koniczyny okazuje się pomocna w hamowaniu procesów łysienia u kobiet i mężczyzn wynikających z zaburzeń hormonalnych, w szczególności z nadmiaru androgenów. Medycyna ludowa zaleca w takich przypadkach stosowanie alkoholowych ekstraktów z rośliny w formie wcierek w owłosioną skórę głowy, gdyż w ten sposób substancje czynne najszybciej i najpełniej wnikają w mieszki włosowe, wzmacniając je i pobudzając czynności wzrostowe włosów. Równocześnie ziele i kwiat koniczyny stosowane u mężczyzn uskarżających się na przerost prostaty hamują niekorzystne zmiany zachodzące w obrębie gruczołu, zaś u pacjentów ze zdiagnozowanym nowotworem stercza aktywują procesy apoptozy komórek rakowych, zwiększając szanse na pomyślne zakończenie procesu leczenia.
Przeciwwskazania
Uczulenie na składniki zawarte w zielu lub kwiecie koniczyny łąkowej. Przyjmowania ekstraktów z koniczyny nie zaleca się kobietom w ciąży i karmiącym piersią, jak również dzieciom poniżej 12 roku życia. Ważnym przeciwwskazaniem są również choroby hormonozależne.
Interakcje - działania niepożądane - skutki uboczne
Regularne przyjmowanie wyciągu z ziela lub kwiatów koniczyny może powodować rozrzedzenie krwi, dlatego zaleca się ostrożność osobom z obniżoną krzepliwością krwi lub przyjmującym leki obniżające krzepliwość krwi. Ponadto nie rekomenduje się stosowania koniczyny przy równoczesnym przyjmowaniu leków o działaniu antyestrogenowym. W przypadku pojawienia się objawów niepożądanych takich jak zaburzenia gastryczne lub bóle lub zawroty głowy zaleca się odstawić surowiec i zasięgnąć porady lekarza.
Sposób przechowywania
Zaleca się przechowywanie surowca w przewiewnej, papierowej torebce lub szklanym naczyniu, w miejscu zacienionym, suchym, wolnym od obcych zapachów oraz niedostępnym dla dzieci.
Dawkowanie i przykładowe sposoby użycia
Odwar z ziela koniczyny
2 łyżki ziela lub kwiatów koniczyny zalać 300 ml gorącej wody. Podgrzewać na wolnym ogniu przez 10 minut pilnując, aby nie zagotować. Następnie odstawić do zaparzenia pod przykryciem na pół godziny i odcedzić. Pić 3 razy dziennie po 100 ml.
Napar z ziela koniczyny
1 łyżkę ziela lub kwiatów koniczyny zalać 200 ml wrzącej wody, przykryć i odstawić do zaparzenia na 30 minut. Następnie odcedzić. Pić dwa razy dziennie po 1 szklance. Po schłodzeniu napar można stosować jako tonik do przemywania skóry twarzy.
Nalewka z ziela koniczyny
1 część ziela lub kwiatów koniczyny wymieszać z 1/2 części ziela rdestu ptasiego i 1/2 ziela nostrzyka. Tak przygotowaną mieszankę zalać 5 częściami alkoholu 40-60% i odstawić w ciemne miejsce do maceracji. Po 12 dniach odcedzić i zlać do docelowej butelki. Pić po 15-20 ml (mały kieliszek) przed snem. Można rozcieńczyć wodą lub miodem. Po dobyciu standardowej kuracji, która trwa 3 miesiące, zrobić 10 dni przerwy i można rozpocząć nowy cykl. Pomocniczo można stosować dla zmniejszenia dolegliwości spowodowanych przez miażdżycę naczyń krwionośnych i dla zmniejszenia szumu w uszach.
Mieszanki ziołowe z zielem koniczyny
Kąpiel z zielem koniczyny na świąd skóry
100 g ziela lub kwiatów koniczyny wymieszać z 50 g kwiatów lipy i 50 g ziela krwawnika. Tak przygotowaną mieszankę zalać 3 litrami ciepłej wody, po czym doprowadzić do wrzenia. Gotować pod przykryciem przez 5 minut. Odcedzić. Tak przygotowany odwar dodać do kąpieli, a zioła zawinąć w kawałek płótna i również umieścić w wannie. Kąpiel zmniejsza odczyny zapalne, świąd spowodowany wysypką i trądzikiem, jak również zmniejsza skłonności do łojotoku i łupieżu skóry owłosionej głowy.
Bibliografia
Farmakopea Polska
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0944711316302501
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15084240/
Dane techniczne
Nazwa polska | Koniczyna łąkowa |
Nazwa łacińska | Trifolium pratense |
Skład | 100% ziela koniczyny łąkowej |
Rodzaj surowca | ziele |
Postać | cięta |
Frakcja | 0,3-0,8 mm |
Wskazania | reumatyzm, kamica moczowa, problemy dermatologiczne, nerwica |
Do użytku | wewnętrznego i zewnętrznego |
Zbiór | z upraw konwencjonalnych |
Miejsce pochodzenia | Podlasie |
Kraj pochodzenia | Polska |
Podmiot odpowiedzialny | Aromatika Adam Iwańczuk |